AB 'Tek Hava Sahası' girişimini hızlandırdı

İzlanda’daki patlamayla birlikte 15 Nisan Perşembe günü Kuzey Avrupa semalarında kül bulutları yayılırken görüş mesafenin sınırlı olması nedeniyle birçok uçuş iptal edildi.

20 Nisan Salı günü itibarıyla uçuşlar normale dönmeye başladı.

Ancak bu krizin ne gibi ekonomik sonuçlar vereceği henüz belli değil ve muhtemelen bu konu 4 Mayıs’taki ulaştırma bakanları toplantısının gündem maddesi olacak.

Tek bir hava sahası oluşturulmasının toplantıda ele alınacak konular arasında önceliği bulunuyor.

İspanya dönem başkanlığı, Brüksel’deki toplantıda krizin havacılık sanayi ve turizm gibi diğer sektörler üzerindeki ekonomik etkilerinin ele alınacağını bildirdi.

Kallas bu konuda “Bu tür krizlere hızlı ve eşgüdümlü cevaplar vermemiz gerekiyor. Ama 27 ayrı ulusal hava sahasından oluşan bir yamalı bohçamız var. Merkezi bir düzenleme kurumu olmazsa Avrupa geri kalır” şeklinde konuştu.

Kallas’tan önceki ulaştırma komiserleri Avrupa’da “Tek Hava Sahası” adı verilen bir paketle hava sahasının standardizasyonu için girişimlerde bulunmuşlardı. Buna göre 27 üye devletin ulusal hava sahasının Haziran 2012’ye kadar birleştirilmesi hedefleniyordu.

Kallas konuyla ilgili olarak “Bu kadar uzun süre bekleme lüksümüz olduğunu sanmıyorum. Tek Hava Sahası projesine hızlı bir giriş yapmak istiyorum” dedi.

Daha önceki benzer girişimlerde üye devletlerin kontrolü ellerinden kaçırmak istememeleri nedeniyle konuya ilgisiz kalmışlardı.

Yolcu hakları

Havayolu şirketleri kazanç kaybı ve ağır maliyetten dolayı oldukça rahatsız görünüyor. Ancak düşük maliyetli uçuşlarla gündemde olan kimi firmalar kendilerini mağdur durumdaki yolcuların konaklama ve gıda masraflarını karşılamaya zorlayan AB yasasından pek de şikâyetçi değiller.

Ryanair CEO’su Michale O’Leary başlangıçta yolcu hakları ile ilgili yasaya medyan okudu. Ancak daha sonra avukatların hava yolu şirketlerini iki telefon görüşmesi, teleks veya faks mesajları da dâhil olmak üzere bir yolcunun ihtiyaç duyabileceği her hakkı sağlama girişmleri üzerine geri adım attı.

O’Leary “Havayolu şirketleri düzenleme gereği neredeyse sınırsız masrafları karşılamak durumunda kalıyor” derken Perşembe günü yapılan açıklamada Ryanair’in bütün masrafları müşterilerine geri iade edeceği açıklandı.

O’Leary “Avrupa Komisyonunu ve Avrupa Parlamentosu’nu bu düzenlemeyi değiştirmeleri için ikna etme yoluna gideceğiz. Masrafların iade edilmesi konusunda makul bir sınır çizilmesini talep edeceğiz” dedi.

İlgili yasa 2004’te yürürlüğe giren yasaya göre havayolu şirketlerinin geçen hafta İzlanda örneğinde yaşandığı gibi bir hava sahasının kapatılmasının sonuçlarına katlanması gerekiyor. Ancak ucuz sefer düzenleyen havayolu firmalarının oluşturduğu grup ELFAA, siyasetçilerin bu durumu göz ardı ettiklerini iddia ediyor.

ELFAA “Uygulama şimdi bu krizi ekonomik bir kargaşaya dönüştürüyor” açıklamasında bulundu.

İndirim yok

Ancak Kallas bu tür hava yolu şirketlerinin tepkisini reddederek “AB yasasına saygı gösterilmeli. İndirimli uçuş düzenleyen firmalar için indirimli yolcu hakkı diye bir şey söz konusu olamaz.”

261 numaralı düzenlemeye göre havayolu şirketleri “olağanüstü hâllerde” sorumluluklarından muaf tutuluyor. Bu durumlar arasında olumsuz hava şartları yer alıyor.

Bununla birlikte yasada bulunan satır arası bilgiler istisnaların ancak para iadesi için geçerli olduğunu gösteriyor, yolcu taşıma maliyetleri için değil. Hava yolu firmalarının maliyetlerini karşılamak üzere bulunabilecekleri her türlü makul girişimin devlet teşvikiyle karşılanabileceği belirtiliyor. Ve 11 Eylül saldırıları sırasında yaşananlar örnek temsil ediyor.

Bununla birlikte Kallas Avrupa Komisyonu’nun abartılmakta olan devlet teşvik iddialarının ardına düşünmeyeceği uyarısında da bulundu.

“Ben bir ekonomistim ve zarar hesaplarının ardında yoğun bir yaratıcı güç olduğunu görüyorum. Bu normal. Ben de zarar görenler arasında olsaydım kendi zararımın ne kadar büyük olduğunu göstermek için elimden geleni yapardım.”

Ekonomik sonuçlar

Geçen hafta AB Rekabet Komiseri Joaquin Almunia Avrupa Komisyonu’nun üye devletlerin hükümetlerine volkanik kül bulutu krizi nedeniyle zarara uğrayan havayolu şirketlerine devlet teşviki sağlamalarına izin verebileceğini kaydetti.

Öte yandan kimi gruplar havacılık sanayine 2008’da bankacılık sektörünün karşılaştığı krizden kurtarma planına benzer bir paketle yardım edilebileceğini öne sürüyor.

Bisignani “Havacılık sektörü üzerindeki ekonomik etki Amerikan hava koridorunun üç gün süreyle kapanmasına sebep olan 11 Eylül saldırılarından daha büyük. Bu kriz havayolu şirketlerine günde en az $200 milyona mal oluyor ve Avrupa ekonomisi milyarlarca dolarlık iş kaybı ile karşı karşıya bulunuyor” dedi.

Dünya genelinde ise havacılık sektörü söz konusu kriz nedenliyle $1,7 milyar kârdan zarar edildiğini ve kimi firmaların yakıt gibi masrafların maliyetlerinde $660 milyon tasarruf sağladıkları bildirildi.

Taraflar

Uluslararası Hava Ulaşımı Birliği (IATA) “Tek Hava Sahası” projesinin hızla uygulamaya alınmasına tam destek verdiklerini açıkladı. IATA Genel Müdürü Giovanni Bisignani “Volkanik kül krizi Avrupa hava ulaşımın neredeyse bir hafta süreyle felç etti. Açıkça görüldüğü gibi Tek Sema projesi Avrupa’nın altyapısında büyük bir eksikliktir” diye konuştu.