AirportHaber tartışmalı meydan Zafer Havalimanı dosyasını açıyor...

Zafer Havalimanı… Son dönemde tartışmaların odağında ve fazlasıyla gündemde olan bölgesel bir meydan. TBMM’de de zaman zaman gündeme gelen, basında sıkça yer alan ve garanti yolcu ve buna bağlı olarak devletin işletmeci firmaya yaptığı ödeme ile konuşulan bir merkez…

Peki neden bu kadar gündeme geliyor, neden garanti yolcu meselesi hafızalarda bu kadar geniş yer buluyor? İştetmeci firma bu işten kârlı mı zararlı çıktı? Devletin yaptığı ödemelerin ‘KEYFİ’ olarak değerlendirilmesi ne kadar doğru?

AirportHaber, söz konusu havalimanını enine boyunca inceledi ve siz değerli okuyucularına bu konuyu en ayrıntılı şekliyle açıklıyor.

ZAFER HAVALİMANI NEDEN YAPILDI?

Kütahya Zafer Havalimanı, Kütahya’nın merkezine 50 KM uzaklıktaki Altuntaş ilçesine inşa edilen ve 2012 yılında açılan bölgesel bir havalimanı. Zafer Havalimanı’nın işletmesi ise IC İçtaş’a ait. Havalimanını 2012 yılından başlayarak 2044 yılına kadar işletme hakkı IC İçtaş’ın elinde bulunuyor.

Zafer Havalimanı’nın yapılma amacı ise şöyle açıklanabilir; Gurbetçi vatandaşlar başta olmak üzere Türkiye’nin birçok şehrinden bölgeye özellikle yaz aylarında ciddibir turist akını mevcut. Yaz dönemlerinde özellikle Afyonkarahisar’ın Emirdağ ilçesinin nüfusu 300 bini aşıyor. Çevre illerin potansiyeli de ele alındığında bölgede havalimanının yapılması kaçınılmaz bir hale geliyor.

Öyle ki; Söz konusu yoğunluğu kaldırabilmek için 2007 yılında eğitim amaçlı kullanılan Eskişehir Hasan Polatkan Havalimanı dünyada ilk kez bir eğitim havalimanının ticari uçuşlara açılması kararıyla bu ihtiyacı karşılamak için değiştirildi. Ancak bu da tam olarak çare olamadı.

Ayrıca Kütahya, Afyon ve Uşak’ta toplamda 18 sanayi bölgesi bulunuyor. Yine bölgede 5 üniversitede yaklaşık 116 bin öğrenci potansiyeli var.

Termal turizm de hesaba katıldığında Zafer Havalimanı için gaza basılması artık kaçınılmaz bir hale geldi.

AirportHaber’in edindiği bilgiye göre; Zafer Havalimanı için IC İçtaş firması 2011 yılında UniCredit Bank AG ile bir kredi anlaşması yaparak 50 Milyon Euro’luk bir kredi kullandı. Bu kredinin geri ödemesi ise yaklaşık 80 Milyon Euro’yu buluyor.

Peki  havalimanını tüm detaylara rağmen bu kadar tartışmalı hale getiren ne?

YAP İŞLET DEVRET MODELİ

Türkiye’de son yıllarda sıkça gündeme gelen Yap İşlet Devret modeli, Zafer Havalimanı’nda da uygulanan bir yöntem. Devlet tarafından ihale ile verilen havalimanı işletmeci firma IC İçtaş tarafından alınarak inşa edildi. İşletmeci firma burayı 2044 yılına kadar işleterek ardından devlete devredecek.

Bu model sadece havacılıkta değil birçok sektörde uygulanıyor. Zafer Havalimanı’nı tartışmalı hale getiren ise devletin garanti ettiği yolcu sayısı ve bu garantinin sağlanamaması durumunda işletmeci firmaya ödediği bedel.

İşte konunun can alıcı kısmı da burası.

Zafer Havalimanı garanti edilen yolcu sayısının oldukça uzağında kalıyor. Dolayısıyla devlet tarafından da eksik kalan kısım kadar firmaya ödeme yapılıyor.  Ancak burada çok kritik bir detay yer alıyor.

İşletmeci firma IC İçtaş 2012 yılından bugüne kadar, yani 2022 yılına kadar bu işletmeden devletten aldığı ödemeyi bile hesaba kattığınızda kâr etmemiş.

IC İçtaş’ın konu hakkındaki isyanı da burada gizli. Medyadaki haberler, siyasi açıklamalar ve çeşitli yorumlar IC İçtaş’ın hiç bir şey yapmasa bile devletten aldığı yüklü ödemelerle hiçbir sorun yaşamadığı yönünde.

Ancak durumun böyle olmadığı rakamlarda ve sözleşmede açıkça ortaya çıkıyor.

NASIL ZARAR EDİLİYOR?

İşletmeci firma IC İçtaş’a işletme süresinin sonu olan 2044 yılına kadar 162 Milyon Euro gelir garantisi verildi. Yatırım bedeli  ise 55 Milyon Euro seviyesinde. Kredi geri ödemesi için ödenecek olan faiz 30 Milyon Euro. İşletme gideri ise 70 Milyon Euro. İşlet sonu yenileme maliyetleri ve tazminat ödemeleri ise 12.5 Milyon Euro’yu buluyor. Dolayısıyla işletmeci firma 5 Milyon Euro’luk bir zarara uğruyor.

Bu hesaplamaya bakıldığında Zafer Havalimanı’nın işletmeci firması garanti edilen gelire rağmen ciddi bir zarar kaydediyor. Gündeme gelen garanti ücret ve keyfi ödemeler gibi iddialara ise tam olarak burada karşı çıkılıyor.

Aslında tüm Türkiye’deki havalimanlarının durumuna benzer bir sorun yaşıyor Zafer Havalimanı. Yatırım maliyetleri, yolcu garantisi ya da gelir garantisi gibi ön görüler Türkiye’deki havalimanlarının hemen hemen tamamında tam olarak karşılık bulmuyor.

NEDEN YETERİNCE UÇUŞ YOK?

Zafer Havalimanı 3,2 milyon metrekarelik açık alan üzerinde 27 bin 620 metrekarelik kapalı alana kurulu, 3 bin metrelik bir piste ve  4 adet park pozisyonu ile hizmet veriyor. Oldukça modern yapısıyla dikkat çeken meydan, yeterli uçuşa ise ev sahipliği yapamıyor.

2022 yılı Ocak-Temmuz döneminde iç hat gelen-giden yolcu sayısı; 16735, dış hat gelen-giden yolcu sayısı ise; 15420 olarak belirlendi. Söz konusu dönemde dış hat uçak sayısı 67 iken iç hat uçak sayısı ise 77 olarak bildirildi.

Bu rakamlar meydana yeterince uçuşun olmadığını gözler önüne seriyor. Dolayısıyla garanti edilen yolcu sayısı ve gelir miktarı olsa bile işletme giderleri, operasyonel giderler gibi kalemler işletmeci firma IC İçtaş’ın omzuna yük olarak biniyor.

Peki neden az yolcu çekiyor?

Bu sorunun cevabı ise doğru planlama yapılmamış olması ve Eskişehir Havalimanı’nın durumu olarak açıklanabilir. 2007 yılında bölgedeki potansiyel dikkate alınarak sivil uçuşlara açılan ve eğitim meydanı olarak kullanılan Eskişehir Hasan Polatkan Havalimanı’nda uçuşların devam etmesi, Zafer Havalimanı’nın potansiyelini önemli ölçüde dibe çekti.

Zafer Havalimanı’nın açılmasıyla Eskişehir’in yeniden eğitim merkezine dönüştürülmesi kararı alınmış olsaydı, belki de Zafer’in durumu bu ölçüde tartışmaya açılmayacaktı.

İşte burada da bir planlama hatasından bahsetmek mümkün olabilir.

Ayrıca Hasan Polatkan Havalimanı’nın eğitim amacıyla faaliyet göstermesi nedeniyle uluslar arası otoritelerce istenen uygun ekipman ve alt yapıya sahip değil. Ancak Zafer Havalimanı uluslararası uçuş örgütlerinin kurallarına uygun inşa edilmiş ve tüm standartlara uygun bir meydan olarak biliniyor.

Geçtiğimiz yıl işletmeci firma IC İçtaş’tan da bir açıklama yapılmış ve “Yatırım maliyetimizi ödeyen ve borcu üstlenen kim olursa ona havalimanını devretmeye hazırız” açıklaması yapılmıştı.

©AirportHaber.com / Detay Haber