"THY, RAKİPLERİ GİBİ YÖNETİLMELİ"

Türk Hava Yolları (THY) 17 Nisan’da genel kurul toplantısını yapıyor. Bu genel kurul toplantısının ardından THY’nin kurumsal yapısında ciddi değişiklikler olması bekleniyor. THY Genel Müdürü Temel Kotil, bu konuda oldukça iddialı. THY’nin “kurumsal dönüşüm projesi”ni hayata geçireceklerini söylüyor.
Temel Kotil, milli havayolunun rekabet ettiği diğer bayrak taşıyıcı havayolları gibi yönetilebilmesi yönünde adım atacaklarını belirtiyor. Bu yüzden de THY’nin rakipleri gibi yönetilmesi gerektiğini vurguluyor. THY’nin sunduğu hizmet ve ürün kalitesi açısından iyi bir konumda olduğunu ifade eden Kotil’e, Star Alliance sonrası açılımları, birliğin ne gibi fayda ve riskleri olabileceğini sorduk...

Geçen yıl faaliyet karınız bir önceki yıla göre yüzde 540, net dönem karınız da yüzde 50 artmış. Bu artış nereden kaynaklanıyor?

Öncelikle THY’nin ortalama koltuk başına birim geliri ve doluluk oranı arttı.
Doluluktaki 3 puanlık artış kar marjına da 3 puan olarak yansıyor. Doluluğunuzu yüzde 3 artırdığınızda ilave geliriniz bir önceki yıla göre yüzde 3 artıyor. 2005’ten bu yana her yıl ortalama koltuk kilometre gelirimiz yüzde 5 artıyor ve ortalama bilet satışı her yıl yüzde 5 yukarı çıkıyor. Bir de business class yolcu sayısındaki artış ortalamayı yukarı çekiyor. Çünkü business class yolcumuz her yıl yüzde 50 artıyor.

2006 yılına oranla 2007’de kısa vadeli borçlarınız yüzde 16.19 artmış. Yine aynı dönemde uzun vadeli borçlarınız yüzde 2 azalmış. Uzun vadeli borçlar uçak kiralamalardan mı kaynaklanıyor?

Evet, 12 yıllık borçlar bunlar. Biz kısa vadeli borçlarımız azaltıp, uzun vadeli borçlarımızı artırmayı hedefliyoruz. Uçak kira borçlarımız 2002’de 1.2 milyar dolardı. Şu andaki borcumuz ise 2.4 milyar dolar. Biz bu arada 3 milyar dolarlık uçak aldık. Her yıl 1 milyar dolar net ödeme yapıyoruz. Ama bu ödemelerin bir kısmı faize gidiyor. Her yıl 1 milyar dolar yatırım yaparak büyüyoruz. Borçlanıyoruz ama onu da rahatlıkla döndürebiliyoruz. Ödediğimiz paranın sadece yüzde 8’i faize gidiyor. Yani oluşturduğumuz değerin yüzde 8’i faize gidiyor. Bu çok önemli ve şunu gösteriyor: THY çok ciddi nakit oluşturuyor, para topluyor, bunun da çok azını faize veriyor...

Geleceğe yönelik uçak alımı konusunda somut bir kararınız var mı?

Şu anda Boeing 737-800’lerden oluşan çok iyi bir filomuz var. Bu yıl filomuzdaki 737-800 sayısı 49’a çıkacak. Boeing 737-400 uçağımızdan 10 adet var. Bunun altısını Anadolujet markasıyla uçuracağız. Airbus A320 ve 321 tipi uçaklardan da 40 adet var. Geniş gövdeli uçak sayımız ise 16 olacak. Bu da çok iyi bir filo demek. Yeni uçak alma planımız tabii var. Yönetim kurulundan onay alıp SPK’ya bildirdikten sonra açıklayabiliriz. Dar ve geniş gövdeli uçak alımında bütün üreticilere açığız. THY bugünkü filo portföyünü koruyarak büyüyecek. Boeing 747, 767, 757 hariç diğer geniş gövdeli uçaklardan alabiliriz.

THY’nin doluluk oranı nedir?

Yılbaşından bu yana ortalama doluluk oranımız yüzde 72. Bu önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 4 artış demek. Bu oranı yüzde 75’in üstüne çıkaracağımıza söz verdik.

Uçaklarınız havada ortalama kaç saat kalıyor?

Uçaklarımızın uçuş süresi açısından çok mutluyuz. Uçaklarımız ortalama 12 saat havada kalıyor.

THY önümüzdeki dönemde nasıl bir ticaret stratejisi izleyecek?

Şu anki ticari politikamız, yakın coğrafyada 4 saatlik uçuş mesafesi olan ülkelerde en az üç veya dört farklı şehre uçmak. Bu şehirlerin biri “hub” (merkez) olacak. Diğerleri ise “spot” dediğimiz daha küçük şehirler olacak. Avrupa’da hub’lardan aldığımız yolcu sayısına eşdeğer küçük spotlarından da yolcu alıyoruz. THY’nin Frankfurt, Londra, Paris gibi merkezlerden taşıdığı yolcu sayısı Nice, Berlin, Manchester’dan taşıdığıyla başa baş gidiyor. Bizim stratejimiz hub’tan hub’a sonuna kadar rekabette yer almak. Frankfurt’tan alıp İstanbul’a, oradan da Bangkok’a götürüyoruz. Bangkok’a haftada 7 defa uçuyorduk, şimdi bunu 10’a çıkarıyoruz. Uzun hatlarda ilk kez günlük seferin üzerine çıkıyoruz. Bu uzun hatlar için çok önemli bir gelişme. Spotlardan toplayıp hub’a getiriyor, hub’tan da uzun mesafeli noktalara taşıyoruz. Transit yolcu sayımız da sürekli artıyor. Geçen yıl transit yolcu sayımız bir önceki yıla oranla yüzde 40 artarak 1 milyona ulaştı. İstanbul coğrafi konumu itibariyle çok mükemmel bir yerde. IATA’nın 2015 yılında Türkiye için öngördüğü yolcu adedi 55 milyondu. IATA galiba bunu THY için söylemiş...

Uzun menzilli uçuşlarda frekans artırımına gitmeyi düşünüyor musunuz?

Uzun menzilli hatlarda günde iki veya üç kez uçmalıyız. Bunu yaptığımız takdirde Asya’nın büyük şehirleri İstanbul’dan geçmek zorunda. Çin’e, Bangkok’a, Singapur’a, Japonya’ya günde iki kez uçmayı düşünmek bize heyecan veriyor. Uzakdoğu’dan gelen yolcular Avrupa’daki hub’lar dışındaki noktalara yine THY ile uçacak. Rusya’da 5 şehre uçuyoruz. Altıncıyı bu yıl ekliyoruz. Büyük ülkelerde 10, küçük ülkelerde 4 noktaya uçtuğumuz zaman bu aşağı yukarı 250 destinasyon demek. 250 şehri, batı ve doğuya, kuzey ve güneye bağlayacağız.

İkramda Turkish Do&Co ile nasıl bir anlaşmanız var?

İkramda biz yatırımcıyız. Turkish Do&Co’da yüzde 50 ortaklığımız ve 5 yıllık sözleşmemiz var. Yönetim sorumluluğu karşı tarafın üzerinde. THY’nin yıllık giderlerinin yüzde 5’i ikrama gidiyor. Yüzde 5 ikram gideri olan dünyada çok az havayolu vardır. Bunu niye yapıyoruz? Daha çok business class yolcu gelsin diye. Turkish Do&Co yüzde 50 THY’ye, yüzde 50 diğer şirketlere ikram hizmeti veriyor. Turkish Do&Co bizim için çok iyi bir yatırım oldu. Daha önce ikram için ödediğimiz aynı paraya iki kat daha kaliteli hizmet ve servis alıyoruz.

Star Alliance’ın THY’ye 2 milyon ilave yolcu getireceğini söylemiştiniz. Bu yolcular hangi hatlardan gelecek? Birlik, THY’den de yolcu götürmeyecek mi?

Elbette götürecek. Birliğe biz 31 yeni uçuş noktası kattık. Bundan sonra açacağımız yeni hatlar da ortaklarımızın uçmadığı yerler olacak. Orta Afrika ve Rusya gibi boş alanlara yöneleceğiz. Ortaklarımıza biz de yolcu vereceğiz. Biz onu beslerken para kazanacağız, o bizi beslerken yine para kazanacağız.

Kim daha çok beslenecek? THY mi, birlik üyesi havayolları mı?

Birlik bize olduğu kadar onlara da artı değer katıyor. Yolcu kayması diye bir kavram yok ortada. THY herhangi bir havayoluyla, partner olsun olmasın ürün kalitesi ve fiyat olarak rekabet edemiyorsa zaten geçmiş olsun. Biz bunu yapacağımıza inanıyoruz. Bu ortaklık devamlı bize artı değer katacak. Birlik içindeki bazı havayollarında görülüyor; performansınız düştüğü zaman ortak uçuş anlaşmaları yaptığınız için yolcu sizinle uçmak yerine ortağınız olan havayolunu tercih edebiliyor.

Birliğe girdikten sonra bütün havayolları ortak uçuş anlaşması imzalamak zorunda mı?

Evet, bu anlaşmaları yapmak durumundasınız. Beklenti o yönde. Mesela birliğe girmeden Amerika’da American Airlines’la partnerdik. Şimdi birlik üyesi United Airlines’la anlaşma imzalayacağız. Bir havayolunun size transfer vermesi ayrı, code share (ortak uçuş) anlaşması yapmak ayrı bir konu. İstediğiniz havayoluyla transfer yolcu anlaşması yapabilirsiniz. Ancak code share anlaşması tek bir havayoluyla yapılabilir.

2007 yılında önceki yıllara göre THY’de ne değişti?

2005 ve 2006’da yaptıklarımız artık ürüne dönüştü. Network’ümüz genişledi. Kaliteyle ilgili programlarımız belli bir yere geldi. Dört yıldızlı havayolu olduk. Beşinci yıldızı da alacağız. 2006’da “En uygun fiyatı, hizmeti biz sunacağız” dedik, bu çağrımız 2007’de cevap buldu. Koltuk kilometre giderlerimiz Ryanair’e yakın. Avrupa’da bayrak taşıyıcı havayolları içinde en düşük gideri olan şirket biziz. Her yıl cironun yüzde 11’i kadar kar etmeyi hedefliyoruz. Bütün dünyada 2008’de havada bir küçülme beklenirken, bizde talep yukarı doğru gidiyor. Türkiye havacılıkta bir devrim yaşıyor. 2008’de dünyada herhangi bir havayoluyla ile rekabet edebilecek güçte, itibarda, algıda bir şirketiz şu an.

Ama böyle algısı olan bir şirkette mali konularla ilgili açıklama bir yerden, operasyonla ilgili açıklama bir başka yerden geliyor. THY’de çok başlılık yok mu?

Bunlar hoş değil tabii. Bizim gibi şirketlerde kurumsal yönetim çok önemli. Ürün, itibar ve dünyadaki algımız itibariyle çok önemli bir yerdeyiz. Bu yüzden, THY’nin en önemli projelerinden biri de “kurumsal dönüşüm” olacak. Dünyadaki en iyi kurumsal yönetim nerdeyse bu şirkette de olacak.

Anadolujet’in bir alt marka olarak değil de ayrı bir şirket olarak yapılanması daha iyi olmaz mıydı?

Bu projemizin amacı şu: Daha önce Ankara’dan yaptığımız uçuşları yüzde 38 artırmak. Yaptığımız operasyonu daha nasıl yoğunlaştırabiliriz, daha ucuza nasıl uçabiliriz, daha çok uçağı nasıl uçurabiliriz bunları düşündük.

SunExpress’in Sabiha Gökçen’den iç ve dış hat uçuşlarına başlaması ve Anadolujet’in Ankara merkezli seferlerinin özel havayollarına darbe vuracağı yönünde eleştiriler yapılıyor...

Rekabet kuralı şunu der: Yaptığınız işten kar elde edeceksiniz, müşterinin lehine çalışacaksınız ve zararına iş yapmayacaksınız. Anadolujet’in bilet fiyatları 59 YTL’den başlayacak. Ben bu fiyatlardan bilet satarak para kazanacağım. Zararına yapmadığım bir uçuştan dolayı eleştirilmemem gerekiyor.

Özel sektör, pilotlarını transfer etmenizden, pazar paylarını düşürmenizden endişe ediyor...

İç hatlar bizim için çok önemli. Geçen yıl 10 milyon yolcu taşıdık. Bu yıl 11 milyon hedefliyoruz. İç hatlarda amacımız her şehre günde en az iki sefer yapabilmek. Biz iç hatlarda büyümeye devam edeceğiz. İstanbul ve Ankara merkezlerimizi beslemeyi sürdüreceğiz.

Lufthansa Germanwings’te yatırımcı. Siz de bir Türk şirketiyle bu tarz bir ortaklık yapmayı hiç düşündünüz mü?

Bunlar tabii düşünülebilir konular. Ama şu anda böyle bir kararımız yok.

Bölgede satın almayı düşündüğünüz havayolu var mı?

Bu konuda alınmış bir kararımız yok.

Görüşmeleriniz var, ancak alınmış kararınız yok öyle mi?

Alınmış kararımız yok.

Lufthansa Teknik’in THY Teknik’e ortak olmayı düşündüğü şeklinde duyumlar var. Bu doğru mu?

Bize bu konuda bir teklif gelmedi.


Fatih YILMAZ
PARA