Temel Kotil; "Büyümeye devam zam yok"

Petrol fiyatlarının kısa sürede yükselmesiyle birçok sektörün yanı sıra sivil havacılık da zamlardan olumsuz etkileniyor. Maliyetlerin bir anda yüzde 24'ler seviyesinden yüzde 60'lara tırmanması, gözleri havayolu şirketlerine çevirdi. THY büyüme hızının devamında bir zam ön görmediğini açıklarken, özel havacılık şirketleri ise ciddi tedbirlerin alınması için çağrı yapıyor. 

"KOTİL: THY'DE BÜYÜMEYE DEVAM, ZAM YOK"

Türk Hava Yolları (THY) Genel Müdürü Temel Kotil, THY'nin yüzde 20 büyümeye devam ettiğini ve maliyetlerin yolcuya zam olarak yansıtılmayacağını belirterek, "Bir hesaba göre dünya havacılığı düşünüldüğü zaman 60 milyar dolar civarında ekstra bir gider olacak. Bu da neredeyse toplam cironun yüzde 10'u kadar bir rakam ediyor. Bu yüzde 10'un da yerine konması lazım, aksi halde çok yüksek bir zarar söz konusu. Biz verimliliği sürekli artıran bir şirketiz. Lot faktörümüz, doluluk oranlarımız 3 puan yukarı gidiyor. Bu da toplam giderlerin yüzde 3 azaldığı anlamına gelebilir. Bütün gayretimiz bu petrol fiyatlarındaki artışın THY'de bir negatif etki yapmaması ve bilet fiyatlarının da artmaması üzerine kurulmuş durumda. Yüzde 20 büyümeye gittiğimiz için, bilet fiyatlarını artırmaya değil düşürmeye doğru gidiyoruz. Zarar etmeden kar etmenin yolunu geçmişte başarmıştık, şimdi de yaparız. Zam zaten hedefimizde yok. Bilet fiyatlarına zam yapmak için kapasite düşürmeye gitmiş olmak gerekiyor. Biz kapasite artırdığımız için bir zam söz konusu olmaz. Bagaj için de bir planımız yok, biz eskisi gibi devam ediyoruz" dedi.

"BOLUKÇU: MALİYETLER İKİ KATINI AŞTI"

Sektörün en eskilerinden olan Onur Air'in Genel Müdürü Şahabettin Bolukçu ise, maliyetlerin petrol zamlarına bağlı olarak kısa süre iki katından fazla hale geldiğini kaydederek, "Her şeyden önce petrol fiyatlarındaki artışın dünya ekonomisine etkisi büyük olacak, petrol ithal eden ülkelerin ekonomilerini çok büyük etkileyecek. Özellikle Türkiye de bundan çok etkilenecektir. Ulaşım araçları içinde de havayolu araçları en fazla petrol tüketen ulaşım aracıdır. Bizim iç hatlardaki maliyetlerimizin yüzde 60'ı petrolden oluşmakta. Bu oran 2004, 2005 ve 2006 yıllarında yüzde 24'lerle başladı, bugün yüzde 60'lara çıktı. Amerika'da 9-10 havayolu şirketi bu yüzden iflas etti. Büyük havayolları, uçaklarının bir bölümünü grant ediyor, bir bölümü frekans azaltıyor, bir bölümü de yakıt fiyatlarına gelen farkı yolcuya yansıtmaya çalışıyor. Türkiye'de mevcut havayolu şirketleri de bundan fazlasıyla etkilenecektir" diye konuştu.

Bunun için tedbirler alınması gerektiğine, ancak tedbirlerin de yalnızca havayolu şirketleri tarafından alınamayacağına dikkat çeken Bolukçu, "Tedbirleri bir entegrasyon içerisinde, kamu, yap-işlet-devret, yer hizmetleri kuruluşları, turizm şirketleri, otelciler ve havacılar birlikte almak zorunda. Her şeyi fiyata yansıtmak da pek kolay olmayacak. Çünkü yansıtmaya kalkarsanız, 2005 yılının petrol fiyatlarıyla bugün arasındaki fark için koltuk başına 50 dolara yakın bir zam yapmanız gerekir ki, tüketicinin bu fiyatı kabullenmesi ne kadar mümkün onu zaman gösterecektir. 14 milyonun üzerine çıkmış iç hat yolcusu ve 25 milyonu hedeflediğimiz turizm pastasındaki payımız, temenni ederim ki azalmaz. Biz diğer ülkelere göre 1 saat uzak mesafedeyiz, 1 saat gidiş 1 saat da dönüşte rakiplerimize göre 2 saat daha fazla uçuyoruz ki artık gelinen noktada uçuşun dakikası önemli halde. Bu bir dakikayı daha nasıl tasarruf ederiz, onun çalışmasını yapıyoruz. Her hizmetin bir bedeli var. O bedeli vatandaş ödemek zorunda. Bir tüketici olarak ben de ödemek zorundayım. Elektriğe zam gelince evimizdeki ampulleri değiştireceğiz, petrole zam gelince de belki 100 kere seyahat etmek yerine 10 kere seyahat edeceğiz. Erken rezervasyon diyorduk, belki erken bilet alanlara öncelik verilecek, sonrakilere zam olacak. Fazla ağırlıkları fazla yükleri de üzerimizden atmak zorundayız. Yani fazla bagaj taşımayacağız, fazla varsa yakıt taşımayacağız, fazla su taşımayacağız. Dolayısıyla yakıt tasarrufunu sağlayacak her şeyi yapmamız lazım" şeklinde konuştu.

"ÇİZMECİ: BÜTÜN SEKTÖR BİR ARAYA GELMELİ"

Kısa adı TÖSHİD olan Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmeleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Çizmeci ise, sektörün bütün oyuncularının bir arada çözüm üretmesi çağrısını yaptı. Çizmeci, petrol fiyatlarının bu noktaya gelmesinin kimsenin tahayyül edemediği bir durum olduğunu ifade ederek, "Son 6 ayda 80 dolardan 130 dolara geldi. Bundan sonra da nereye gideceği meçhul. Bu yeni durum, hayatın bütün alanlarını etkileyecek. Bu durum devam edecek olursa, pek çok ülkede her sektörde ciddi krizler yaşanacak. Tabi havacılık sektöründe daha çok yaşanacak. Çünkü petrol, havacılık sektöründeki maliyetlerin çok önemli bir girdisi. Eskiden petrol uçuşların maliyetlerini yüzde 14-15'i kadardı, şimdi yüzde 60'lara dayandı. Bu, ülkemizde maalesef son 5 yılda çok hızla yükselen ve çok güzel bir noktaya gelen sivil havacılık sektörünü çok olumsuz etkileyecek. Bun ciddiyetini bütün firmaların, sektörle alakası olan uçak şirketlerinin, havayollarının, havaalanı işletmelerinin, yer hizmetlerinin, bu sektörde çalışan herkesin ve de Ulaştırma Bakanlığı ile Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün birlikte ele alıp, bu işin içinden nasıl çıkılır projesini birlikte tartışması lazım. Çıkış yolu, bir arada ve herkesin fedakarlık yaparak bulabileceği bir çıkış yoludur. Onun dışında tek tek firmaların ya da kişilerin bulabileceği bir çıkış yolu yoktur" açıklamasını yaptı.

"BU DURUM, FELAKETLER SERİSİNİ TETİKLEYEBİLİR"

Söz konusu durumun yolcuya da yansıyacağını ve zamları beraberinde getireceğini anlatan Çizmeci, şöyle konuştu:

"Bu olacak olan zamlar, yakıt artışlarını karşılayacak düzeyde olmayacaktır. Yolcu sayısı azalır korkusundan dolayı olmayacak. Eğer fiyrine, ancak tedbirlerin de yalnızca havayolu şirketleri taatlar fazla artarsa yolcu sayısı azalacak, dolayısıyla uçak sayısı azalacak, dolayısıyla uçak şirketlerinde çalışanların sayısı azalacak, dolayısıyla Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün gelirleri azalacak. Böyle zincirleme, bugünden görülmeyen ama bizim 3 ay 6 ay sonrasını gördüğümüz bir felaketler serisi tetiklenecek. Bu nedenle, devlet dahil olmak üzere sektörün bütün oyuncuları bir araya gelir, acil tedbirleri gerçekçi bir şekilde masanın üzerine koyarsak bir kurtuluş ümidi var. Ama onun dışında bir kurtuluş ümidi görmüyorum. Tüketici ne kadar erken rezervasyon yapar, ne kadar bedavaya alabilirse alsın. Ama şu korkum da var, bir süre sonra uçaklar hiç uçmayabilir. Elde edilen gelir, giderinden daha az ise, bir gün gelir faaliyete son verilir. Malesef eğer yeterli önlemleri almazsak bu günleri yaşayacağız." "ALİOĞLU: GENELKURMAY BAŞKANLIĞI'NDAN YARDIM TALEBİ" TÖSHİD Genel Sekreteri Musa Alioğlu da, uçuş rotalarının yeniden düzenlenebilmesi için Genelkurmay Başkanlığı ile temasa geçildiğini açıkladı. Alioğlu, "Bu duruma biraz hazırlıksız yakalandık diyebiliriz. Petrol fiyatı kendi elimizle aşağı çekebileceğimiz birşey değil. Yolcu, öncelikle bir fiyat artışına hazır olmalı. Bizim da alacağımız tedbirler olacak. Genelkurmay Başkanlığı ile bazı görüşmeler yapıldı. Onların vereceği bazı talimatlar ve kolaylaştırmalar ile uçakların yurt içi uçuşlarda daha kestirme ve daha alçaktan gidebilme şansını deneyeceğiz. Bu rakam da yıllık 350-400 milyon dolarlık bir tasarrufu beraberinde getirecektir. Uçakların hafifleştirilmesi için az bagaj alımı ya da bagaj için para istenebilir, bu parayı vermemek için de vatandaş bagajını getirmeyebilir. Bir uçak ne kadar hafifse o kadar az yakıt yakar. Ama bu yapılacaklar çok ciddi tasarruflar getirmeyebilir. Yapılacak en iyi şey petrol fiyatlarının düşmesi için dua etmek de olabilir" şeklinde konuştu.

"HAYBAT: TURİZM CİDDİ ZARAR GÖRÜR"

Pegasus Havayolları Genel Müdürü Sertaç Haybat da, artan maliyetlerin bilet fiyatlarına yansıması halinde, Avrupa'da en uzak ülke olan Türkiye'nin daha az tercih edileceğini ve turizmin ciddi şekilde etkileneceğini belirtti. Bu durumdan bütün havayollarının etkilendiğini söyleyen Haybat, "Yakıt fiyatları geçen seneden bu yana yüzde 80 üzerinde arttı. Bu bütün havayollarının yakıt faturalarının yüzde 80 artmasına sebep oldu. Şu anda maliyetlerin yüzde 50'sinden fazlası yakıt maliyetine dönüşmüş durumda.

Bu durumda sektörün bütün oyuncuları, DHMİ, ikram şirketleri hep bir araya gelerek bu krizin nasıl aşılacağını konuşmak durumundalar. Havayolları maliyetlerini bir şekilde misafirlerine yansıtmak zorunda. Bu durum Türkiye'de iki şeyi çok olumsuz etkileyecek. Birincisi turizm çok olumsuz etkilenecek. Çünkü Türkiye'ye turist gelmesi büyük oranda havayoluyla mümkün. Türkiye de uzak mesafede olduğu için, en çok etkilenecek olan onlar. Bu da Türkiye'de turizmin daralmasına yol açabilir, Türkiye'ye olan talebin düşmesine yol açabilir. Çünkü daha kısama mesafeye gitme şansları var. Bence Ulaştırma Bakanlığı'nın önderliğinde tüm sektörün bir araya toplanıp bu konuda alınabilecek ne gibi önlemler var onun tartışılması gerekir. Sektörün rine, ancak tedbirlerin de yalnızca havayolu şirketleri tatüm oyuncularının da elini taşın altına sokması gerekir diye düşünüyorum" ifadelerini kullandı.