THY& PEGASUS: Çalışanı İşe Almak gibi İşten Çıkartmak da Profesyonellik ister

Bu yazıyı 19 Temmuz 2021 günü yayımlanmak üzere yazmıştım. 18 Temmuz günü aklıma bir sonraki haftanın bayram olduğu ve dolayısı ile okur sayısının tatminkâr olmaktan uzak kalacağı geldi ve yazının yayımlanmasını bir hafta sonraya 26 Temmuz 2021 gününe erteledim. Bir haber üzerine bu gün yazımın başına bu notu koyma ihtiyacı hissettim. Çok Üzgünüm. Rahmetli babamdan ötürü Sabancı ailesinin büyüklerine saygı duyarım. Babamın sağlığında Boğazdaki Atlı Köşkün bahçesinde az koşturmadım. Bu sabah 22. Temmuz günü gazetelerde Türkiye'nin önde gelen kuruluşlarından Sabancı Holding'in ikinci kuşak temsilcisi ve Esas Holding'in kurucusu Şevket Sabancı vefat ettiği haberini büyük bir teessürle okudum. Tüm Sabancı ailesine,  dost ve yakınlarına başsağlığı dileklerimi sunuyorum. Mekânı cennet olsun.  ( 22.07.2021 )

Gelelim esas konumuza. Okumuşsunuzdur gazetelerde. Sektörün önde gelen havayolu firmalarından Pegasus ’ta çalışan 40’a yakın işçi, Pandemi döneminde yürürlükte olan işten çıkarma yasağının 1 Temmuz'da son bulmasının ardından işten çıkarıldı. Ve de bu işlem yapılmadan önce çalışanların yazılı ifadeleri alınmadı. İşten çıkarılan çalışanlara noter aracılığıyla gönderilen yazılarda, gerekçe olarak “performans düşüklüğü” gösterildi.

 İşin en güzel tarafı ise bu personel şirketten uzaklaştırılır uzaklaştırılmaz saygıdeğer yöneticilerimizin, Bay Nane’nin Kariyer.net’ e personel arama ilanı vermesi. ( https://m.kariyer.net/is-ilani/pegasus-hava-tasimaciligi-a-s-misafir-hizmetleri-memuru-2783258)-  ( https://m.kariyer.net/is-ilani/pegasus-hava-tasimaciligi-a-s-operasyon-memuru-2783255) Demek ki yapılan işten çıkartmanın nedeni istihdam fazlalığı değil. Evet, bakalım neymiş?

THY NE YAPMIŞTI?

Hatırlar mısınız Türk Hava Yollarından 211 kişi çıkartılmıştı. Neden olarak da çeşitli hususlar ortaya konmuştu. 'işletmesel gereklilik, verimsizlik, performans yetersizliği ve de ülkemizin ve şirketimizin güvenliği ve çıkarlarına ters düşecek her türlü tutum ve davranışlar kapsamında FETÖ yapılanmasına müzahir olmak.” Bu konuda Türk Hava Yollarını mahkemeye veren tüm çalışanlar hukuki mücadeleyi kazandılar. THY suçlamalarının hiç birini ispat edememişti. Bu arada işten çıkartılma ile ilgili kanuni vecibeleri de yerine getirmemişti. Tıpkı Pegasus ’un bu gün yaptığı gibi. Tabii ki THY bu çalışanlarına mahkeme kararları paralelinde + ödemeler yaptı. Oysaki çalışanların istediği para değil işleriydi. Pegasus’ tada durum farklı değil.

PEGASUS NE YAŞAYACAK? VE RAHMETLİ SAKIP SABANCI.

Şimdi Pegasus 40 çalışanın hakikaten performans yetersizliği nedeni ile işten uzaklaştırıldığı hususunda mahkemeleri ikna edemez ise ki kanunlara bakarsak bu mümkün değil, çalışanların savı kuvvetlenecektir. Yapılan bu işlemde öne sürdükleri gerekçenin doğruluğunu ortaya koyamayan yöneticilerin sendikal nedenle isten çıkartılan çalışanlara ödenecek olan + tazminatı öğrenince dudakları uçuklayacaktır. Ali beyin Soyadı Sabancı, onda para çok diye düşünenler fazlaysa başka. Selin Ongunun “Sakıp Bey Susmazdı” yazısını okusunlar.( https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/selin-ongun/sakip-bey-susmazdi-283679) Sabancı ailesinin büyüğünün Sendikal konuya nasıl baktığını anlasınlar. Ali Beyin Sabancı Holding günlerinden sendika ile birlikte yaşama ve çalışma konusunda deneyimli olması gerekir. Belki yanılıyorumdur ama Sabancı Soyadını taşıyan birinin birlikte çalıştığı yöneticileri böyle davranmaya iteceğine inanmıyorum. Aksi olsa bile ona doğruyu anlatmak profesyonellerin işi. Öyle değil mi Bay Nane.

KEŞKE PERSONELE DÜŞÜK PERFORMANSLARI İLE İLGİLİ BİLDİRİM UYARI YAPILMIŞ OLSAYDI. ONLARDA BİLİRDİ?

İş güvenliği yasasının ilgili maddesi uyarınca Çalışana performans değerlendirmesi tebliğ edilmeli (yazılı bildirim) ve performansının düşük olduğu konusunda uyarı veya ihtar verilmelidir. Çalışanın, performans düşüklüğünün oluşumu ve sonraki süreçte kendisinden beklenen performans ve kişisel gelişim hedefleri açıklanmalıdır. Aksi takdirde çalışan, performansının ölçümü ve sonuçları hakkında bilgi sahibi olmadığı ve buna bağlı olarak olumsuz sonuçları bilmediği için kendisinden olumsuzlukları düzeltmesi beklenemeyecek ve performans düşüklüğünün devamı halinde bundan sorumlu olmayacaktır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 24.06.2004 tarih, 2004/3740 Esas ve 2004/15625 Karar Sayılı kararında işçinin yetersizliğinden kaynaklanan fesihlerde, verimliliğin tespitinin teknik bilirkişi yoluyla mümkün olabileceği üstünde durulmuştur

ÇALIŞANLARIN DOSYALARINDA EN KÜÇÜK BİR DİSİPLİN CEZASI, UYARI YAZISI YOK.

Bu nasıl bir verimsizlikse, nasıl bir performans düşüklüğü tespiti ise iş akdi feshedilen çalışanların 19 kişinin dosyalarında bir uyarı kınama vb. bir ceza yok. Diğerleri ile ilgili bilgim yok. Üstelik bazılarına Pegasus yönetimince bir sene önce verilmiş olan süslü yalanlarla bezenmiş takdir, teşekkür belgeleri var. Yalan diyorum zira yazılanlar doğru olsa bunlar yaşanmazdı. Yalan sözüne itirazınız varsa, o gün böyle bugün böyleyi kabullenmek gerek. Takdir sizlerin. Hangisini isterseniz.

İYİ Kİ VARSINIZ. SİZE DE AYNI SÖZ SÖYLENİRSE İNANMAYIN. BU SÖZ BİR MASAL.

Oldum olası bu sözü sarf edenlerin samimiyetine inanmam. Eski çalıştığım yerde çok işitmiştim bu sözü. Ben vardım, iyiydi ama onlar şimdi nerede?  Pegasus çalışanlarına verdiği teşekkür belgelerinin bir kısmına bu sözü yazmış. Evet, onlar yerinde. Ama iyi ki varsınız dedikleri insanlar şirketin dışında. Bu nasıl bir ikiyüzlülüktür. Deneyimli bir hâkim Pegasus ’un tepesindekilere iyi bir yönetim dersi vereceği mutlaktır. Benzerine şahit olmuştuk. Dinleyici olarak mahkemeyi izleyenler bana sorarsanız çok eğlenmişlerdi. Şirketin avukatlarımı? Mosmor dinlediler.

ŞİRKETTE SENDİKALAŞMANIN ÖNÜNE GEÇMEK İÇİN.

Ben tepe yöneticilerin bu konudaki uygulamalarına oldum olası şaşırırım. Çalışanı sendika üyesi olmaktan vazgeçirmek için, yöneticilerin onları muhatap almaması mı gerek. Şahsi eşyalarını bir Fortlift’ le göndererek gururları ile oynamak mı gerek. 02.00 -12.00 vardiyası ihdas edip onları daha zor şartlarda çalışmaya itip mobbing uygulamalarını artırıp, şirketle mevcut bağlarını kopartmak mı gerek? Mensubiyet duygusunu sıfırlayarak mı olacak bu iş? Şaşırtıcı. Çalışanların sendika korumasına gerek duymamaları böyle mi sağlanır? Evet, Pegasus maalesef bunları yaptı. Ve de yapıyor.

HANGİ SENDİKAYA ÜYE OLACAĞINA İŞVEREN DEĞİL ÇALIŞAN KARAR VERİR.

Çok iyi hatırlıyorum. Bir siyasimiz seçim öncesi çalışanların sendikaya üye olmaları konusundan bahsederken             “ artık işçi kardeşlerimiz isterse 2 sendikaya bile üye olabilirler” demişti. Siyaseten sözlenmiş bir söz bir vaat diye düşünmüştük. Nitekim öyleymiş. Şimdi baştalar. O sözü hatırlayan kimse yok.  Ülkemizde İki sendikaya üyelik nasıl olur bilemem ama şimdilerde birine üye olanı bile işten kovuyorlar. Şimdi Sendikalı çalışan adedine bir bakın. 2022’ de ne kadar d? Şimdi o rakam nerelerde?

Bay Nane’ ye öncelikle hatırlatmak isterim ki Pandemi döneminde çalışanların sorunlarının arttığını belirterek Pegasus ‘ta çoğunluğu elde etmek için çalışmalarına hız veren DİSK’e bağlı Türkiye Devrimci Kara, Hava ve Demiryolu Taşımacılığı İşçileri Sendikası (Nakliyat-İş) Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına uygun olarak kurulmuş ve faaliyet gösteren bir sendikadır. Bu sendikaya üye olmak ( + ) bir suç işlemek değildir. Dolayısı ile İnsan Kaynakları Ünitenizdeki çalışanları bu konuda uyarmanız gereklidir. “ Neden o Sendikayı Seçtiler ki“ vb. sözlerle öküz altında buzağı aramak veya insanların düşüncelerini başka noktalara çekmeğe uğraşmak doğru bir yaklaşım değil. Aynı zamanda da çirkin. .İfade Genel Müdürün, Bay Nane’nin olmayabilir. . Ancak bu kritik durumda personele muhatap olan yetkililerin yaptıkları her türlü işleminin / konuşmanın sorumlusu zımnen Genel Müdürdür. Yani sizsiniz.

Yukarıdaki tablo iş akitleri feshedilen çalışanlarla ilgili bilgileri havidir. Tablonun isim ve Soyadı kolonu personelin izni alınmamış olduğu için tarafımca kaldırılmıştır. Mavi zeminli kolon personelin işe girdiği tarihten bu yana aldıkları disiplin cezalarını göstermektedir. Bir personel ise tıraş olmadan geç gelmiş olması nedeni ile uyarı cezası almış olup 18 personelin hiçbir cezası bulunmamaktadır. Sarı zemin üzerinde yazılı tarihler çalışanların işten çıkartıldıkları ay ve günü göstermektedir. Yeşil zemin üzerindeki tarihler ise çalışanların sendikaya üye oldukları tarihlerdir.

EĞER İLGİLENEN VARSA, KANUN NE DİYOR?

Pegasus cephesinde kanunun ne dediğine aldıran pek yok gibi. Kanunun 19. maddesine göre, işveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde yazılı olarak belirtmek zorundadır. Ayrıca hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemeyecektir” diyor mevzuat.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 7.04.2005 tarihli, 2005/10261 Esas ve 2005/14718 Karar Sayılı diğer bir kararında da, bu ölçütler sayılmış ve işverenin fesih bildirimini işçiye yazılı olarak yapması ve fesih sebebini kesin ve açık bir şekilde belirtmek zorunda olduğu belirtilmektedir. Çalışan, hakkındaki iddialara karşıda savunmasının alınmadan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçinin davranışı veya verimliliği ile ilgili nedenle feshedilemeyeceği belirtilmiştir. 

Ayrıca, performans düşüklüğü nedeniyle yapılacak iş sözleşmesi fesihlerinde, feshin son çare olduğu ilkesinin her zaman göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bunun için işçinin savunması alınmalı, gerekirse işçinin çalışma yeri değiştirilmeli, kendisine yaptığı işle ilgili eğitim verilmemiş ise eğitim verilmeli, yapılan bu işlemlerde somut ve yeterli belgeler oluşturulmalı ve bu eylemlere rağmen sonuç alınamaz ise geçerli nedenle fesih işlemi gerçekleştirilmelidir. Gerisi lafı güzaftır.

GÜLER MİSİNİZ, AĞLAR MISINIZ?

Evet, SGK’ dan bir mesaj gelir. Mesajda “ 4-a kapsamındaki sigortalılığınız 04 belirsiz sureli is sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi nedeniyle, 02.07.2021 tarihli isten ayrılış bildiriminiz işveren tarafından yapılmıştır. Sağlıklı ve güvenli günler dileriz. b001” Evet işverenin çalışanlar için reva gördüğü bu yapay, suni ve uydurma işten çıkartma nedenine rağmen bu bildirim mesajı ile işten atılanlara güvenli günler dileyen bir Sosyal Güvenlik Kurumumuz var. Evet; sizi işsizlik gibi karanlık ve güvensiz bir ortama itiyoruz ama size yine de sizlere güvenli günler diliyoruz diyor Sosyal Güvenlik kurumumuz. Komik değil mi?

12,5 SATIRLIK PEGASUS BİLDİRİMİNDE KAVRAM KARGAŞASI

Pegasus’ un işten uzaklaştırdığı çalışanlarına gönderdiği noter tasdikli bildirim yukarıda. Kırmızı ile çerçevelenmiş paragrafta çalışanların performanslarının işin gerekliliklerini yerine getirmek açısından yetersiz olduğu ve bu durumun süreklilik arz ettiği belirtiliyor.

Bir altta Yeşil renk ile çerçevelenmiş paragrafta ise söz konusu personel için şirket nezdinde başka bir pozisyon arandığı ve bulunamadığından ötürü iş akitlerinin falan kanunun filan maddesine göre   (verimsizlik )  performans yetersizliği nedeni ile feshedildiği ifade ediliyor.

Hangisi yalan? Personelin performans yetersizliği mi? Yoksa bu çalışanlar için iyi niyetle başka görevlendirme noktaları arandığı ve bulunamadığı mı? Personelin verimi düşükse ve de bu durum süreklilik arz ediyorsa neden aynı çatı altında bu şahıslar için başka görev aranır ki? Mantık bunu kabul eder mi? Atarsın gider. Noter tasdikli bildirimde personelin iş akdinin geçerli nedenlerle feshedildiği belirtiliyor. Oysaki SGK’ nın bu çalışanlara gönderdiği bildirim mesajında yukarıda da ifade edildiği üzere  “ 4-a kapsamındaki sigortalılığınız 04 belirsiz sureli is sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi nedeniyle......... Nane beyin vekilleri geçerli nedenle diyor,  SGK haklı sebep bildirilmeden. Hangisi doğru?

TAZMİNATLARIN ÖDENECEĞİ BU YAZIDA NEDEN BELİRTİLMİYOR? BU KONUDA KİMSE KONUŞMUYOR.

KOD 4 ve madde 18’ e istinaden iş akdi feshedilen personele kıdem ve ihbar tazminatı ile isin parası vb. sosyal haklarının defaten ödenmesinin gerektiği kanun hükmü.  Buna rağmen Pegasus bu konuda ağzını açmıyor. Tazminatlarınız 15 gün içinde ödenecektir diye bir duyuru yapsalar amenna.

Pegasus ’ta halen sendika üyesi olan çalışanlar var. Onlara “ dikkatli olun sizi de bu şekilde tazminatınızı ödemeden atarız diye sanal bir mektup göndermek için mi bu çalışanların haklarının ödeneceğine ilişkin bilgi verilmiyor. Evet, amaç Sendikaya üye olanlar hiç bir hakları ödenmeden şirkette uzaklaştırılabiliyormuş korkusunu genele yaymak. Basit bir düşünce ama böyle. Bilgi boşluğu içindeki insanların söylenenlere kolay inanacakları bir gerçek

Konu bir şekilde hukuka intikal ettirilecek. Her ne kadar İş davaları ile ilgili hususların kanunda belirlenen kısa sürede sonlandırılması esas ise de iki, üç senede sonlanan davaları yaşayanlar hayli fazla. Başka bir deyişle bu işin sonlanması zaman alacak.  Bu uygulamaya evet diyenler, onaylayanlar ve imzalayanlar bu kişilerin, aile ve çocuklarının çekecekleri sıkıntının müsebbibidirler. Başta Bay Nane tabii ki. Bu nedenle resmin altına “ Niyetinin Kaderiniz olsun “ tarzındaki söylemi koydum. İyi ise iyi, kötü ise kötü.

BU ÇİRKİNLİĞİ UNUTTURMAMAK GEREK.

Maalesef özel bir durumum nedeni ile konuyu daha detaylı inceleme imkânım olmadı. Bu konuda tıpkı THY tarafından işten atılan 305 ve 211’leri gibi kamuoyuna unutturulmaması ve kamuoyu nezdinde her an canlı tutulması gereken bir konu. Bunun için işten uzaklaştırılan arkadaşlarımızla görüşüp daha net bilgiler alacak ve sizlere tekrar tekrar sesleneceğim. Belki siz okumaktan bıkacaksınız. Ama ben yazmaktan yorulmayacağım. Ta ki mahkemeler sonuçlanana dek. İnşallah buna gerek kalmaz. İşsizliğin bu denli yoğun olduğu bu devirde arkadaşlarımıza tazminat değil, işlerini geri kazanmayı tercih edeceklerdir. Keşke onları hukuki açıdan da destekleyecek bir kariyere sahip olsaydım.