THY KABİN MEMURU İSTİHDAMI VE EYT SÜRECİ : RİSKLER / FIRSATLAR

Merhaba, hizmet ihracatı ve istihdam sayıları açısından THY ülkemizin en önemli markalarından biri. Çok farklı unvanları bünyesinde barındıran THY’de ; Yönetim kurulu başkanı :1, YKB vekili: 2….. olarak devam eden yüzlerce farklı unvan var.

Sayısal olarak baktığımızda bazı unvanlar  bir kişi ile temsil edilirken bazıları binler ile ifade edilmektedir.  Kabin memurları on bini aşan istihdam sayısı ile ilk sırada yer almaktadır. Korona sonrası hızla artan ihtiyaç nedeniyle   kabin memurluğu istihdam süreci devam ediyor.

Bu hafta yazımda, kabin memurluğu istihdamı süreci içinde bazı fırsatların değerlendirilebileceği ve EYT’nin THY’ye etkisi ile ilgili bazı düşüncelerimi paylaşmak istedim.

Açık kaynaklarda yer aldığı kadarıyla güncel   kabin memurluğu ilanına  elli bin kadar başvuru olduğu ve yeni  kabin memuru istihdam sayısının  1200 civarında olacağı söyleniyor. Başvuru ön şartlarını sağlayamayanları tahmini olarak düşersek yaklaşık olarak  geçerli her 35 başvurudan  birinin istihdam edilebileceği anlaşılıyor.

THY,  bu süreci  sadece kabin memurluğu için değil aynı zamanda DO-CO üzerinden  çalıştırdığı mevcut Uçan aşçıları doğrudan kendi bünyesinde kabin memuru olarak istihdam ederek  hem maddi tasarruf hem de işletme/planlama kolaylıkları sağlayabilir.  Ayrıca  THY ,  muhtemel   EYT  kanunu ile emekli olacak  tecrübeli personellerinin  silsile yolu ile yerini alacak (Umarım silsile ile  olur) alt kadroların  ikamesi için de   kabin memuru istihdam süreci mülakatlarını değerlendirebilir.

Uçan aşçı ve  EYT konusunu kısaca da olsa detaylandırmak gerekiyor. Yazımın başlangıcında belirttiğim üzere THY’de yüzlerce farklı unvan taşıyan personel var. Sayıları binler ile ifade edilen unvanlar olduğu gibi bir kaç kişinin çalıştığı ve alternatifini bulmanın çok zor olduğu birimler de var. IK politikası olarak bu tip birimlerde yaş kademelendirilmesi yapılmamış ise toplu emeklilik gibi bir durumda zafiyet yaşanabilir. Tam da böyle bir riskin arifesindeyiz çünkü EYT   ( emeklilikte yaşa takılanlar) ile ilgili yeni hukuki düzenlemenin yıl sonuna kadar yapılacağı deklere edildi. Bu düzenlemeler sonrasında emekli olacak çok sayıda personel olabilir. Umarım gerekli hazırlıklar çoktan yapılmıştır.

Kabin memurluğuna başvuran 50 bin kişi  içinde hemen her meslek grubu vardır Yaş sınırının da yükseltilmesi ile farklı alanlarda eğitimi, iş tecrübesi olan  çok sayıda aday  eleme / mülakat sürecinde olacaktır. IK tarafı bu aday  KM için uygun değil diye elemek yerine  X yerde ( EYT nedeniyle oluşacak ihtiyaç gibi) ihtiyacımız var bu özelliklere uygun gözüküyor  orada değerlendirebilir miyiz? diye bu tip adayları  ayrı bir  değerlendirme sürecine dahil edebilir.

Bugüne kadar istisnaları olmakla beraber genel olarak kıdem /  sinyorite / yaş  uygumlu idi şimdi yükseltilen yaş üst limiti nedeniyle  bu adaylardan seçilen kabin memurları  mevcut  amirlerden veya ilerde amir olacaklardan yaş olarak daha büyük olabilir.

Uçan aşçılar iştirak şirketi olan DO-CO üzerinden çalıştırıldığı için bu personellerin ödemesi brüt olarak THY tarafından ödenmiş oluyor. Uçan aşçıların fiilen uçuş yapmış olmalarına rağmen gelir vergisi istisnasından faydalanamadıkları için  20 birim net ödeme yapmak istediğiniz uçan aşçının brüt maliyeti 30 birim kadar oluyor oysa kabin memuru olarak yine uçan aşçı olarak çalışsa  25 birim civarında  brüt maliyeti olurdu. Aradaki farkı gerçek personel ve ödeme miktarları üzerinden hesaplarsanız THY açısından elde edilecek büyük avantaj olduğu görülecektir. THY adına yapılan organizasyonlarda görev alan uçan aşçılar için DO-CO’ya ilave ödeme yapılıyorsa bunlar da tasarruf edilmiş olacaktır. Her ne kadar THY % 50 ortak olsa da her tüzel kişilik ayrı bir yapıdır hele de borsaya kote halka açık bir şirketseniz bir manada sorumluluk olarak ta düşünülebilir. Firmalar arasında yapılan anlaşmaların bağlayıcı hükümleri vb engeller olabilir. Açık kaynaklardan bildiğimiz kadarıyla değerlendirme yapabiliyoruz. Ayrıca uçan aşçılar uçuş ekibine ilavesi ile  işletme / planlama sorunları da halledilmiş olacaktır.

Ülkemizde sivil havacılık personelinin istihdam şartları ile ilgili otorite Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü olup Kabin Memurluğu  ile ilgili link:

https://web.shgm.gov.tr/tr/havacilik-personeli/2138-kabin-memuru

“ Ülkemizde kabin memuru olabilmek için mevzuat kapsamında aranan asgari gereklilikler aşağıda yer almaktadır:

1.  En az 18 yaşında olmak
2. Sağlık yönünden görevini yerine getirmeye uygun olduğunun kontrol edilmesi amacıyla Genel Müdürlük tarafından yetkilendirilmiş bir sağlık kuruluşunun düzenli aralıklarla muayenesinden veya değerlendirmesinden geçmiş olmak
3. İşletme El Kitabı içerisinde belirtilen usullere uygun olarak görevlerini yerine getirilebilecek yeterlilikte olmak (Boy, kilo, psikolojik test vb.)
4. Yurt içi veya yurt dışında asgari 10 yıllık eğitim veren lise veya benzeri okul mezunu olmak
5. İngilizce bilmek. (Bu hususa ilişkin detaylandırma görev alacağı işletmenin iç prosedürü ile belirlenir.)

Kabin Memurlarının uçak içerisinde, belirgin görev ve sorumlulukları vardır. Bunlardan en önemlisi fakat en az gözle görülebilir olanı yolcuların emniyetini sağlamaktır. Bu ana sorumluluk kabin memurlarının sürekli ve özel bir eğitim almalarını gerekli kılmıştır. Bu eğitim teorik bilgilerin yanı sıra kişinin kendi özgüvenin geliştirmesini ve kendi görevini yerine getirirken bu özgüven duygusu ile ihtiyaç duyduğu otoriteyi sağlanmasını da içermektedir. İkinci ve en çok göz önünde bulunan görevi ise, yolcuların ihtiyaçlarını karşılamak ve adına çalıştıkları havayolu şirketi için güzel bir etki bırakabilmektir. “

SHGM kabin memurluğu şartları yazılırken “ .... 10 yıllık eğitim veren lise...” şeklinde yazılmış 10 yıl  ifadesi hatalı olmuş burada kasıt 10 yıl lise eğitimi değil ilk,orta,lise grubu olarak toplamda en az 10 yıllık eğitim sürecidir. Ülkemizde bu süre  4 yıl ilkokul + 4 yıl ortaokul + 4 yıl lise olarak toplamda 12 yıldır.

Kabin memurluğu için başvuran çok sayıda aday ve görece kısa sürede elemelerin sonuçlandırılacağı düşünülürse çok sayıda mülakat komisyonu görev yapacak demektir. Bu komisyonlarda görev alacaklar önceden koordine edilip kıstaslar hakkında bilgilendirilmezse her komisyon farklı bakış açıları ile hareket edebilir. Örneğin, kabin memurluğu için  her ne kadar daha üst bir eğitim seviyesi tercih nedeni olsa da lise mezunu olmak yeterli.  Bazı IK uzmanları aranan eğitim seviyesinden üst seviyede olanların veya  alacağı maaşa çok ihtiyacı olmayanların istihdam edilmesi durumunda ilerde memnuniyetsizlik yaşayarak işten ayrılması veya iş beğenmemesi sonucu  problemler olabilir diye  farklı tercihte bulunabilir. Bu yaklaşım şirket  istihdam politikası ile ilgili olup neyin esas neyin istisna olduğu IK tarafınca net belirlenmeli ve yetkililer tarafından uygulama birliği sağlanmalı. Adaletli tercih zor olabilir  fakat en azından eşit uygulama ile görece adil olunması sağlanabilir.

Saygılarımla

Erdal GÜLMEZ