Çipli pasaportta sınıfta kaldık

Biz ise eski usül pasaportlarla çile çekmeye devam ediyoruz...  Türkiye altı yıldır “yılan hikayesine” dönen çipli pasaporta hala geçemedi… En son İçişleri Bakanı Beşir Atalay Moskova’da “Bu yıl içinde uygulamaya başlanabileceğini” söyledi ama yetkililer “zor” diyor. Somali’den Sudan’a, Türkmenistan’a kadar herkesin başardığı işte Türkiye’nin tökezlemesi, kalitesi pasaportlarla perişan olan vatandaşları kaygılandırıyor. Ve şimdi 1 Nisan’dan itibaren Türk vatandaşları için yurtdışında yeni bir tehlike kapıda:

Hürriyet’ten Sevda Yüzbaşıoğlu’nun haberine göre, Türkiye’nin 6 yıldır geçemediği biyometrik pasaport uygulamasında tehlike kapıda. Türkiye’nin de taraf olduğu UIuslararası Sivil Havacılık Örgütü’nün (ICAO) düzenlemelerine göre, 1 Nisan 2010 tarihinden sonra “makine okumalı pasaport” sahibi olmayanlar için yolculuk etmek çileye dönüşecek. Özellikle Avrupa Birliği (AB) havalimanlarında standart pasaport için tek bir bankonun açılacağını belirten Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmeleri Derneği (TÖSHİD) Genel Sekreteri Musa Alioğlu,

“Pasaportlar bu süre içinde değişmezse her yerde zorunlu yığılmalarla karşılaşacağız” dedi.
11 Eylül’den sonra dünyada güvenlik öne çıkınca gündeme gelen biyometrik pasaport ve kimlikte sistem, pasaportun yerleştirilen çipler sayesinde parmak izleri gibi tamamen kişiye özel veriler içermesi ve sahteciliğin önüne geçilmesi üzerine kurulu.

İhale arapsaçına döndü

Türkiye de imzaladığı Chicago Konvansiyonu gereği 1 Nisan 2010’dan itibaren havaalanlarında biyometrik pasaport ve kimliklere geçmek zorunda. Türkiye’nin biyometrik pasaport çalışmalarının geçmişi, 2004 tarihine uzanıyor. Pasaportların yenilenmesi, barkod, çip ve biyometrik tekniklere uyumlu hale getirilmesi için ihale açılacağının duyurulduğu bu tarihten sonra Dışişleri Bakanlığı, 2006’da ICAO ve AB yükümlülükleri doğrultusunda, bu standartlara uygun yeni tip pasaportlar için düğmeye bastı. 2007 yılında İçişleri Bakanı Beşir Atalay, yeni pasaportları tanıttı. Aynı yıl Emniyet Genel Müdürlüğü, AB normlarında yeni pasaportlar için uluslararası ihale açtı. 6 Nisan 2007’de yapılan ihaleye 6 firma katıldı. İhalede en yüksek teklif 35 milyon lira, en düşük teklif ise 16 milyon 500 bin lira olarak verildi. Polis, firmalar ile fiyat pazarlığına gitti. Pazarlıkta 10 milyon 500 bin lira teklif veren Türk-Malezya ortaklığındaki firma, ihaleyi kazandı. Firma ile 11 Temmuz 2007’de sözleşme imzalandı.

Proje yarım kaldı

Ancak şirket, 2008’de işi bitiremeyeceğini belirtip projeyi yarım bırakınca; pasaport komisyonunun teklifi üzerine Emniyet Genel Müdürlüğü, çipli pasaport ihalesini 11 Eylül 2009’da sözleşmenin 42. 1 maddesine dayandırarak iptal etti. Başmüzakereci Egemen Bağış, geçen günlerde yaptığı bir konuşmada; bu konuda hazırlıkların tamamlanmak üzere olduğunu, en kısa sürede Türk vatandaşlarının da biyometrik pasaport kullanmaya başlayacaklarını açıkladı. Ancak kesin bir tarih verilmemesi, kafalarda soru işareti yarattı.

Darphane, biyometrik pasaportları basmaya başladıklarını açıkladı. Ancak olay burada bitmiyor. Pasaportların kisişelleştirilmesi için Emniyet Müdürlüğü’nün yeni bir şirketle anlaşması gerekiyor. Fakat henüz yeni bir ihale sözkonusu değil. Emniyet Müdürlüğü, çalışmaların sürdüğünü belirtiyor.

Ancak nisan ayı yaklaşırken seyahat sektöründe sıkıntılar da gündeme gelmeye başladı. Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmeleri Derneği (TÖSHİD) Genel Sekreteri Musa Alioğlu, çipli pasaport sahibi olmayanlar için yolculuk etmenin çileye dönüşeceğini belirtti. Afrika’nın en yoksul ülkelerinden Gana’nın bile 3 Şubat’ta biyometrik pasaportlara geçeceğini açıkladığını söyleyen Alioğlu, “Pasaportlar bu süre içinde değişmezse her yerde zorunlu yığılmalarla karşılaşacağız” dedi.

Pasaport fiyatları düşecek

10 yıllık yeni pasaportların fiyatlarının bin liraya yaklaşabileceği öngörülüyor. Fakat biyometrik pasaportların fiyatlarının AB standartları uyum çerçevesinde düzenlenmesi durumunda yeni fiyatların 40-60 euro civarında olması gerekiyor. Türkiye’de Maliye Bakanlığı için önemli bir gelir kapısı olan pasaportların 5 yıllık uzatma süresi 572 bin lira iken, cüzdan bedeli de 135 lira. Bugün biyometrik veri içeren ve modern teknolojilerle geliştirilen pasaportlar, 100’den fazla ülkede kullanılıyor. Fiyatlar ülkeden ülkeye değişiklik göstermekle beraber Türkiye, en pahalı ülkelerden biri.