TÜRKİYE İHYA OLACAK...

Türkiye’nin kendi uçağını, hava araçlarını yapma kararı verdi de, bunları kimyapacak sorusu akla gelen ilk soru oldu. İşte İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi’ne gittik, bunları yapacak genç beyinleri ve yetiştikleri laboratuvarları gördük.Türkiye’nin kısır gündemi içinde derin bir “oh” çekip, gelecekle ilgili kaygılarımızı rafa kaldırdık. Çünkü, Türkiye’de dönüşümen olması gereken yerden üniversiteden başlamış. Artık gençler insanlı-insansız uçak, helikopter yapımı için kafa yoruyor. 

 

Türkiye, yıllarca uzaktan seyredip, hayranlık duyduğu teknolojik devrimin kapısını aralıyor. Bir işadamı İstanbul trafiğine takılmamak, evinden işine, toplantılarına gidebilmek için tek kişilik hava aracı siparişi vermiş. Çizgi film Jetgiller’deki hava araçları artık İstanbul’da gökyüzünü şenlendirecek. Türkiye insansız helikopterini geliştiriyor, her yılmilyonlarca dolar vererek aldığı helikopterleri de artık kendisi üretecek. Ayrıca uydusu da yapıyor. Bütün bu projeleri İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi, Uzay Bilimleri AnabilimDalı Başkanı Prof. Dr. Alim Rüstem Aslan ile konuştuk.

 

Türkiye kendi helikopterini, kendi uçağını, uydusunu üretme yönünde bir irade ortaya koydu. İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi'nde buna yönelik çalışmalar yapılıyor mu?

 

2002 yılından bu yana gelen hafif ticari helikopter projemiz var. Son yıllarda ele aldığımız uydu ve insansız helikopter projelerimiz var. İnsanlı helikopter projesinin getirdiği büyük bir ivme oldu.

 

 

• Bir üniversite olarak neden helikopter üretmeye çalışıyorsunuz?

 

Burada ürettiğimiz hafif ticari helikopter, ona "arıkopter" dedik. Bizim en önemli hedefimiz döner kanatlı hava araçları alanında bilgi birikimini sağlamak. En pahalı şey bilgi, teknoloji transfer ettiğinizde hâlâ dışarıya para ödemeye devam ediyorsunuz. Yerel havacılık endüstrisinin kabiliyetlerini bir veri tabanı içinde toplamaya, test sistemlerini oluşturmaya çalışıyoruz.

 

• Bu helikopter Türkiye'de üretilen ilk helikopter mi?

 

Bu Türkiye'de tasarlanan ve üretimi Türkiye'de gerçekleştirilen ilk helikopter. Bu haliyle bir prototip, şu an hemen pazara girecek bir helikopter değil.

 

• Neden girmiyor pazara?

 

Testlerinin bitmesi gerekiyor. Ruhsatının olması gerekiyor.

 

• Ne zaman bu işlemler biter?

 

Sertifikasının alınması için 4 yıllık bir süreye ihtiyaç var. Bunun için bir bütçeye ihtiyaç var. Bir karar verilirse 4 yıl içinde sertifikalı olarak hizmet edebilecek düzeye gelebilir.

 

• Türkiye yurtdışından bu tür helikopterlerden yılda kaç tane alıyor?

 

Şu an bütün helikopterleri dışarıdan alıyoruz. Türkiye'deki helikopter sayısı çok yüksek değil. Tribün motorlu sivil 100 helikopter var. 2012'de dünyada bin 600 helikopter satılması öngörülüyor, bunların bin tanesi tek motorlu hafif helikopter, yani bizim helikopterin benzeri, 600 tanesi savunma ağırlıklı, bunları asker alacak.

 

• Bu tek motorlu hafif helikopterler hangi alanlarda kullanılıyor?

 

Ambulans olarak, kamunun ve özel sektörün ihtiyaçları, taşıma, kargo, doğal afetlere yönelik kullanılıyor. Mesela, Türkiye'de 18 tane ambulans helikopter var, ABD'de 830 tane, Avrupa'da 320 tane. Polis bünyesinde yaklaşık 20 kadar helikopter var, polis yeni alım ihtiyacını bildirmiş durumda, 100 kadar ek helikoptere ihtiyaç olduğu görünüyor. Orman yangınları için, arama kurtarma için bu helikopterlere ihtiyaç var, Jandarmanın, TSKnın ihtiyaçları var. Türkiye'de şehir içi taşımacılığı, VIP taşımacılığı, eğlence, spor amaçlı kullanılan da Türkiye'de 46 tane sivil helikopter var.

 

 

9 Yurtdışından alınan bir helikopterin Türkiye'ye maliyeti ne kadar?

 

Bu tür bir helikopterin tanesi 5 milyon dolar civarında, ömrü boyunca maliyetinin 2 veya 3 katı kadar da bakım parası ödeniyor.

 

9 Türkiye kendi helikopterini üretirse cebinde kalacak para ya da kazancı ne olur?

 

Türkiye kendi üretip bakımlarını kendisi yaparsa kazancı çok büyük olacak. Helikopter bir yüksek teknoloji ürünü, yaratacağı istihdam alanı devasa olacak. Böyle bir üretim refahın, istihdamın artmasına yol açacak. Helikopter gibi karmaşık hava aracını üretmeye başlarsa yan sanayisi gelişecek, yeni iş alanı yaratılacak. Getirisi çok yüksek. Türkiye'nin almayı öngördüğü helikopter siparişleri var, bu siparişlerin tutarı yaklaşık 250 milyon dolar.

 

• İnsansız hava araçları artık gündemde.

 

İnsanlı helikopter dışında, insansız helikopter gibi diğer projelere de yöneldik, insansız hava araçları çok önemli. Bunların içinde insan olmadığı için her türlü göreve gönderebiliyorsunuz, insana zarar gelecek diye bir korkunuz yok. Çok uzun süreli, gece gündüz görevine gönderebiliyorsunuz, insan olmadığı için dikkati dağılmıyor, robot olarak görevini yerine getiriyor. Maliyetler de daha düşük oluyor.

 

• Üretiminde hangi noktadayız? 

 

Endüstri insansız uçak üzerine yoğun çalışmalar sürdürüyor, burada insansız helikopterde bir eksiklik vardı. Biz helikopter tasarım ve eğitimi altyapısını da kullanarak bu alana girdik. 2 yıl hızlı bir şekilde birinci insansız helikopterimizi tasar' ' layıp, ürettik, uçuşunu gerçekleştirdik. ,    Bu başarı üzerinde daha iyi yapabilmek üzere Riha1-B'yi çalışmaya başladık. Bütün sistemlerin tasarımını bir kademe ilerlettik, daha güvenilir ve görev yapabilir hale getirdik. 2 ay içinde ilk uçuş testini yapacağız. Bu boyda bu kapasitede insansız helikopter ülkemizde bir ilk.

 

• Dışarıya satabilir miyiz? 

 

Su anda bile satmak istersek satılacak gibi görünüyor, yurtdışından teklifler geldi. Bizim endüstrimiz bunun satıcısı olacaktır. Türkiye gerekli iradeyi gösterirse herhangi bir hava aracı yapıp satabilecek kapasitede. Adımları dikkatli atmak gerekiyor, kısa sürede kendi tasarladığınız, geliştirdiğimiz, ürettiğimiz hava aracımız gökyüzünü kaplayacak. Türkiye'de bu imkan var. Biz üniversite halimizle bunları yapabiliyoruz, endüstrimiz çok daha fazlasını yapar.

 

 

• Özel sektör bu çalışmaları destekliyor mu?

 

Girişimci işadamlarımız var. Nitelikli hava aracı çalışmaları yapmamızı istiyorlar. Buna kişisel ulaşım aracı kavramı diyoruz. Çok uzak olmayan bir gelecekte trafiğin 3 boyutlu olacağı hava aracı türlerini konuşacağız. Bunlar helikoptere benzeyen araçlar. Çizgi filmlerde izlerdik. Jetgiller var, havada ulaşım sağlanıyor. Türkiye'de de bunu görmek çok uzak değil. Jetgiler gibi olacak.

 

• Buna yönelik bir çalışma var mı?

 

Biz bir işadamının isteği üzerine, böyle bir ön çalışmayı yaptık, elektrik enerjisi ile çalışan bir araç tasarladık. Teknolojinin gelişimine paralel olarak bu araçların kullanımı artacak. Boğaz'ın üzerinden, hem havadan dikine iniş kalkış yapan hem de ileri hareket eden tam helikopter gibi olmayan, pervanenin zararlarının olmadığı ama helikopter gibi çalışan, elektrikli temiz enerjili araçları göreceğiz. İlk tasarımını yaptık. Dünyada da benzer çalışmalar söz konusu. İstanbul'da kullanılması mucize değil. Böylelikle trafik sorunu da ortadan kalkacaktır.

 

 

• İnsansız helikopter hangi alanlarda kullanılıyor?

 

Askeri amaçlı kullanılıyor. Keşif, gözetleme, durumtespiti yapıyor. 25 kilo kapasitesi var. Kargo taşımacılığı yapılabilir. Sivil kullanım alanı isemesela trafik gözetleme,medya çekimleri... İçişleri Bakanlığı, olaymahallinin ve etkinliklerin izlenmesi, sınır güvenliği,mayın tarama için kullanabilir.

 

 

• Uydu çalışmaları da yapıyorsunuz.

 

Türkiye'de tasarlanmış, üretilmiş, test edilmiş, yörüngeye oturtulmuş, çahşmış, sinyallerini göndermiş ilk uydu, İTÜ P-SAT1, 23 Eylül 2009'da yörüngeye oturdu. TÜRKSAT'la yeni bir küçük uydu çalışması yapmaya başladık. Sesli görüşme sağlayan bir uydu çalışması yapıyoruz. Uydunun 2012 ortasında gönderilmesi planlanıyor. Türkiye'de yapılan ikinci uydu. H34 satim yüksekliğinde 4 kilo kütlesinde bir uydu. Parçalarının üretimi, tasarımı her şeyiyle Türkiye'de yapılıyor. Amatör telsiz kullanıcıları birbirleriyle uydu üzerinden görüşme sağlayacaklar, daha uzun mesafe ile haberleşebilecekler. TÜRKSAT'ın esas amacı 2015'ten itibaren büyük haberleşme uydularını Türkiye'de üretmek ve geliştirmek, bu onun ön çalışması. Bu tür çalışmaların sürekli desteklenmesinin çok önemli olduğunu düşünüyorum.

 

• Çalışmalarınızda destek bulmakta zorlanıyor musunuz?

 

Türkiye 2005 yılında uzay teknolojileri alanını öncelikli alan ilan etti. Cumhuriyetin ilk yıllarında havacılığa çok önem verilmemiş, Nuri Demirağ gibi girişimcilerimiz uçak fabrikası kurmuş, uçak yapmış, uluslararası uçak listelerinde bunlar görünüyor. Sonra birdenbire kesiliyor, fabrikalar kapanıyor. 2000den bu yana "Türkiye ben kendi hava araçlarımı kendim yapacağım kararını aldı, bu konuda iddialı ve ciddi bir şekilde ilerliyor.

Seda Şimşek / BUGÜN