İlk hava harp şehidimiz Cengiz Topel'i saygıyla anıyoruz

Türk Hava Kuvvetleri'nin 8 Ağustos 1964'te Kıbrıs'ta gerçekleştirdiği uyarı uçuşunda uçağı isabet alan ve paraşütle atlamasının ardından Rum askerlerince esir alınarak şehit edilen Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, Cumhuriyet döneminin ilk hava harp şehidi oldu. 56 yıl önce şehit edilen Topel'in adı, Türkiye ve KKTC'de çok sayıda park, cadde, sokak, müze, bina, anıt ve havalimanında yaşatılıyor.

Trabzonlu Tütün eksperi Hakkı Topel ile Mebuse Topel'in oğlu Cengiz Topel, babasının görev yaptığı Kocaeli’nin İzmit ilçesinde 2 Eylül 1934'te dünyaya geldi.

İlkokula Bandırma'da başlayan ve Gönen'de devam eden Topel, babasının yaşamını yitirmesiyle ailesiyle İstanbul'un Kadıköy ilçesine yerleşti. Topel, Kadıköy Yel Değirmeni Okulunda ilk ve orta öğrenimini tamamladı. Lise öğrenimine Haydarpaşa Lisesinde başlayan Topel, daha sonra Kuleli Askeri Lisesine devam ederek 1953'te buradan mezun oldu. Cengiz Topel, 1955'te Kara Harp Okulunu bitirerek asteğmen olarak Türk Silahlı Kuvvetleri saflarına katıldı.

Küçük yaşlardan beri havacılığa olan merakı sonucu hava sınıfına giren ve pilotaj eğitimi için Kanada'ya gönderilen Topel, buradaki eğitimini başarıyla tamamlayarak 1957'de yurda döndü ve Merzifon 5'inci Ana Jet Üs Komutanlığında göreve başladı. Topel, 1961'de Eskişehir 1. Hava Ana Jet Üssü'ne atandı ve 1963'te yüzbaşılığa terfi etti.

Kıbrıs'ta "uyarı uçuşu" görevi

Rumlar, 5 Ağustos 1964’te Erenköy ve Mansur bölgelerine denizden hücumbotları, karadan ise tanklarla takviyeli piyade birlikleriyle ani bir saldırıya geçerken, Türk kasabaları ve sahildeki Türk balıkçı teknelerine ateş açtı. Ada'daki Birleşmiş Milletler Gücünün bu katliama sessiz kalması üzerine Türkiye'den ilk yardım 7 Ağustos'ta 4 uçak ile yapıldı.

Rum kesiminin Kıbrıs'taki Türklere karşı işlediği suçlarda caydırıcı etki amacıyla Türk jetlerinin Kıbrıs üzerinde uyarı uçuşu yapmasına karar verilmesinin ardından Pilot Yüzbaşı Topel, 8 Ağustos 1964'te Eskişehir'den Kıbrıs'a, dörtlü kol komutanı olarak gönderildi.

Hücumbotlara yönelik ikinci hücum kolundaki dört jette, Yüzbaşı Cengiz Topel, Üsteğmen İzzet Öztarhan, Yüzbaşı Mehmet Konedralı ve Üsteğmen Ethem Sancar bulunuyordu ve komuta, Yüzbaşı Topel'deydi. Topel'in F100F jeti, ikinci dalışına hazırlanırken yerden isabet alarak düşürüldü.

Yüzbaşı Topel, işkenceyle öldürüldü

Paraşütle atlamak zorunda kalan Topel, Lefke, Gaziveren, Elye ve Çamlıköy Türk yerleşim birimleri arasında bulunan Peristeronori isimli Rum köyü yakınlarında bir asfalt yola indi ancak olay yerine gelen 3 Rum askerince esir alındı.

Topel'in mermisinin bitimine kadar kendisini koruduğu ve yanına kimseyi yaklaştırmadığı söyleniyor.

Esir düşen Topel'in başına gelenler konusunda birtakım rivayetler olsa da kendisinin, uluslararası savaş hukukunun esirleri kapsayan maddelerine aykırı olarak yapılan işkenceler sonucu öldürüldüğü belirtiliyor.

Rum kesimi ise Topel'in yaralı olarak yakalandığını ve hastanede tedavi altına alındıktan sonra öldüğünü savundu.

Aynı zamanda Kıbrıs'taki ilk Türk hava harp şehidi de olan Cengiz Topel'in naaşı, Türkiye'nin yoğun girişimleri sonucu 12 Ağustos 1964'te Rumlardan alındı.

Son telsiz konuşmaları

Topel ile komutasındaki askerler arasında bilinen son telsiz konuşmaları şöyleydi:

"- Cengiz Yüzbaşım, uçağından dumanlar yükseliyor, atla. (Ütğm. Öztarhan)

- ...

- Yüzbaşım, Cayır cayır yanıyorsun, atla. (Ütğm. Öztarhan)

- Tamam, atladı. (Yüzbaşı Konedralı)

- Paraşütü açıldı. (Ütğm. Öztarhan)"

Edirnekapı'daki Sakızağacı Hava Şehitliği'nde toprağa verildi

Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel'in naaşı, Kıbrıs, Adana, Ankara ve İstanbul'da yapılan törenlerin ardından 14 Ağustos 1964'te Edirnekapı'daki Sakızağacı Hava Şehitliği'nde toprağa verildi.

Cumhuriyet tarihinin ilk hava harp şehidi olan ve kahramanlığıyla anılan Cengiz Topel'in adı, bugün Türkiye'nin çeşitli il ve ilçelerindeki yüzlerce park, cadde ve sokakta yaşatılıyor.

KKTC'de adına anıt dikilen ve müze açılan Topel'in ismi, bir köye ve hastaneye de verildi.