Milas-Bodrum Havalimanı'nın tuhaf ihalesi!

Ağustos 2006 yılında Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle ihale edilen Milas-Bodrum Havalimanı'nın uygulama sözleşmesi nihayet 25 Mayıs 2009 günü, Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ile ihaleyi kazanan Teknotes Teknolojik Tesisler A.Ş arasında imzalandı. Evet, yanlış okumadınız! İhale 2006 yılında sonuçlandı ancak uygulama sözleşmesi neredeyse üç yıl sonra imzalandı.

DHMİ, ihale için yola çıkıldığında 2009 yılında terminal inşaatının tamamlanarak işletmeye geçilmiş olmasını planlıyordu, ne var ki evdeki hesap çarşıya uymamış oldu. Açılan ihaleyi kazanan ortak girişimin Teknotes ile Belgrad Havalimanı Kamu Şirketi olması, sektörde büyük bir sürpriz olarak algılanmıştı. 2007 yılında biraz da ortaklardan birinin Sırp olmasından dolayı ihale iptal edildi, ancak sonrasında Teknotes konuyu yargıya intikal ettirdi ve kazandı. Detayları fazla yansıtılmadığı için durum bana biraz tuhaf geldi. Kanımca Ulaştırma Bakanlığı bu konuda kamuoyunu daha fazla bilgilendirmekle sorumludur.

Bundan sonrası için insanın aklına gelen önemli bir soru ise, şimdiye kadar hiçbir havalimanı inşaatı gerçekleştirmemiş, bu konuda sadece taşeronluk yapmış ve ana işi akaryakıt sektöründe farklı üretim gerçekleştirmek olan Teknotes Şirketi'nin uluslararası bir havalimanı terminalinin yapım ve işletmesini nasıl üstlenebileceğidir.
Ülkemizde 90'lı yıllarda havalimanı terminallerinin yenilenmesi amacıyla özelleştirme için uygulanmaya başlanan YİD modeli, yeniden formüle edilmelidir. 

İlk dönemde yapılan ihalelerde ön yeterlilik alabilmek için ağırlık inşaat başarısı konusunda yoğunlaşmış, ülkemizde başarılı inşaat şirketleri olduğu için kazananlar onların ortak girişimleri olmuştu. Fakat bugün geldiğimiz noktada artık Türkiye'de çok başarılı olan, yabancı ortaklı havalimanı yapım ve işletim şirketleri mevcut. İnşaat şirketleri ise kendilerine bilgi ve tecrübe açısından yabancı havalimanı işletmelerini ortak alarak pekala bu ihalelere katılabilirler.

Şimdiye kadar devlet açısından başarılı sayılabilecek terminal ihaleleri yapılmıştır, ancak bundan sonra bu tür ihalelerde uzun vadeli başarı isteniyorsa ihale şartnameleri hazırlanırken öncelikle ana işi havalimanı veya havalimanı işletmesi ile alakalı şirketlerin katılımı hedeflenmelidir. Bir diğer ifadeyle, inşaat başarısının yanı sıra ihaleye katılan konsorsiyumların  yüzde 5-10 yerine en az yüzde 20-30'luk kısmında havalimanı işletme tecrübesi aranması gerekiyor. 

BODRUM'U 45 AY İŞLETECEK

İmzalanan uygulama sözleşmesine göre Teknotes, 5 milyon yolcu/yıl kapasiteli olan terminali 45 ay boyunca işletecek ve 8 yolcu körüğüne sahip dış hatlar terminali inşa edecek.

Toplam yatırım tutarının 100 milyon Euro olması planlanıyor. Temel atma töreninde yine Sayın Başbakan'ın esnaf pazarlığı ile 24 aylık inşaat süresini daha önce Esenboğa ve Sabiha Gökçen'de yaptığı gibi 10-12 ay kısaltacağına eminim.

Bodrum Havalimanı'nın son birkaç yıldaki yolcu sayısını incelediğimizde tek haneli artışlara rastladığımız gibi 2008 yıl sonu itibariyle 2,3 milyon dış hat yolcusuna hizmet verildiğini görmekteyiz. Dünyada yaşanan ekonomik resesyon sebebiyle havalimanı özelleştirmeleri finanse edilemediğinden durma noktasına gelmişken, havalimanı yapım ve işletme konusunda deneyimsiz bir firmanın Milas-Bodrum Havalimanı'nı nasıl inşa edip işleteceğini merakla beklediğimin altını çizmek isterim. Şayet böyle ihalelerin iptali ve yenilenebilmesi konusunda hukuksal bir altyapı eksikliği var ise bu konu derhal giderilmelidir ki, ne üstlenici ne de kamu malı olan havalimanlarımızdan dolayı ülke olarak maddi-manevi kayıplarımız olmasın. Zira daha şimdiden Milas-Bodrum ve Türkiye, 2006'da sonuçlanıp halen uygulamaya geçmemiş bir ihale sebebiyle altın değerinde üç yıl kaybetmiş bulunuyor.