Türkiye’nin Yükselen Yüzü: Türk Hava Yolları

İŞTE O RÖPORTAJ:

Türk Hava Yolları 2009 yılı içinde 25 milyondan fazla yolcu taşıdı. Bu yıl 32 milyon yolcu hedefliyoruz. 89 yeni uçak siparişi verdik. Arttırdığımız uçuş noktalarımızı devreye soktuğumuz 2015 yılında 56 milyonun üzerinde yolcu taşımayı hedefliyoruz.

Öncelikle okuyucularımız için bize kendinizden bahseder misiniz?

1964 yılında Rize’nin Çayeli ilçesinde doğdum. İlkokulu Çayeli’nde bitirdikten sonra, 1974 yılında İstanbul’a geldim. Ortaokul ve liseyi Kadıköy Mehmet Bayezit İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nden mezun oldum.  Aynı yıl Kartal ilçesinde Serbest Muhasebe Müşaviri olarak kendi ofisimi açtım ve aralıksız 22 yıl çalıştım. Birçok sivil toplum örgütünün yönetim kurulunda görev aldım. 2 Nisan 2003’te Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu Üyesi, 2006 yılında Başkan Vekili, 2010 yılında başkanı oldum.

Türk Hava Yolları’nda göreve başladığınız günden bu yana gerçekleştirdiğiniz yeniliklere göz atacak olursak neler aktarabilirsiniz?

Türk Hava Yolları’nda göreve başladığım 2003 yılından 2010 yılına kadar sadece Yönetim Kurulu Üyesi olarak değil, aynı zamanda Murahhas Azanın da görevini üstlenerek mesai harcadım.  Türk Hava Yolları’nı 2003 yılında aldığımız zaman; %98’i özelleştirme İdaresinde, %2’si borsa’da olan 2001 krizinden yeni çıkmış, personel sayısını azaltmış, maaşlarını düşürmüş ve küçülmeye gitmiş bir şirket konumundaydı. Gerçekleşen Yönetim Kurulu değişikliğinin yanısıra hükümetin vizyonu ile birlikte Türk Hava Yolları’nı hakettiği noktaya ulaştırmak için hemen göreve başladık. Öncelikle bu görevi en iyi şekilde yerine getirebilmek için, dünya havacılığını inceledik. Türk Hava Yolları içerisindeki örgüt yapısını masaya yatırdık ve çok hantal bir yapıya sahip olduğunu gördük. Hükümet, Türk Hava Yolları’nı anonim bir şirket gibi yönetmemizi istemedi. Biz de özel sektördeki tecrübelerimizi buraya aktarmak üzere 61 uçak siparişi verek o dönem için Cumhuriyet tarihinin en büyük alımını gerçekleştirdik. Bu alımla birlikte Türk  Hava Yolları büyüme trendi içine girdi. Ama tabii ki sadece uçak almak, büyümek için yeterli değildi. Bunun yanı sıra personel alımı, pilot eğitimi, kabin personellerinin tedariki, uçuş güvenliğinin arttırılması, bakım tesislerinin modernizasyonu, örtgüt yapımızın düzenlenmesi gibi birçok projeyi ele aldık. Yapılan bu yeniliklerin ardından yönetim yapısında da değişikliklere gidildi. Çünkü havacılık sektöründe anlık kararlar alınması gerekiyordu. Bu nedenle İcra Komitesi kuruldu. Böylece Genel Müdürün ve Yönetim Kurulu’nun yüklerinin bir kısmı buraya devredildi. Bunun sonucunda şirket daha hızlı yönetilmeye başlandı. Genel Müdür günlük operasyonları yürütürken karar alma mekanizması İcra Komitesi oldu.  Bu yönetim şekli Türk Hava Yolları’na büyük değer kattı.

2006 yılından sonra Pazar araştırmalarını da hızlandırdık. Eskiden Türk Hava Yolları, yaptığı araştırmalarda o bölgede bulunan Türk sayısını dikkate alırken, biz dünyada seyahat eden yolcu pastasından alabileceğimiz pay ve yönelebileceğimiz pazarların araştırmalarını yaptık. Artık Türk Hava Yolları sadece Türkiye ile ilgili ülkeler arasında yolcu taşıyan bir şirket olmaktan ziyade, transit olarak yolcu taşımaya da talipti. Hükümetimiz dışa açılım politikaları ve uluslar arası havacılık  anlaşmalarının hızla yapılması konusunda bütün taleplerimizi karşılayarak, İstanbul’un Türkiye’ye yakışır bir hub olması yolundaki hedefimizi gerçekleştirmemizde bize destek oldu. 

Bugün bu hedefimizi daha yukarılara taşımak için 2010 yılının başında 24 adedi geniş gövde olmak üzere 89 uçak siparişi verdik. Bunlar 2010 Eylül ayından başlamak üzere yıl sonuna kadar 4 adet Airbus 330-300 ve 5 adet 777-300 uçak olarak filoaya katılacak. 1990’lı yıllarda sipariş edilen 7 Airbus 340-300 uçağını 7 yılda filoya dahil edebilen bir THY ile daha büyük uçaklar olan A330-300 ve B777-300 uçaklarından 9 adetini bugün 3 ayda filosuna alan bir THY var. Ayrıca gelecek 6 ayda kalan 15 uçağın da filoya katılacak olması, THY’nin konumunu ve yönetim gücünü gösteriyor.

Avrupa Havayolları Birliği’nin açıklamasına göre, Avrupa’da büyüyen üç havayolundan biri de Türk Hava Yolları…Bu başarıyı gösteren THY’nı Avrupa’daki diğer havayollarından ayıran özellikler neler oldu?

Bizi diğer havayollarından ayıran en büyük özellik, yönetim anlayışımız oldu. Biz bütün çalışanlarımız ile birlikte aynı amaca inanmış ve bu doğrultuda amatör bir ruhla çalışıp başarıya ulaşmış bir şirketiz. Burada en alt kademeden en üst kadameye kadar çalışan herkes, Türk Hava Yolları’nın iyi bir yere gelmesi için çaba sarfediyor. Dolayısıyla insan kaynağı bizim için çok önemli bir değerimizi oluşturuyor.

Bunun yanı sıra hem Türkiye’nin hem de İstanbul’un potansiyeli gün geçtikçe büyümeye devam ediyor. Dünyada kriz yaşanırken bunun sadece rüzgarları Türkiye’ye geldi. Biz kendimizi Türkiye’nin bir numunesi olarak görüyoruz. Çünkü Türkiye’nin attığı adımların bir benzerini Türk Hava Yolları’da atıyor. Yaşanan krize rağmen, Türk Hava Yolları  2009 yılında 350 milyon Euro kar etti. Son 7 yıldır hiç zarar etmedik. Her seneyi  kar ile kapattık. Personel sayımızı ve eğitim olanaklarımızı arttırıyoruz. Gerek eğitimde gerekse uçaklarımızda en son teknolojiyi takip ediyoruz. Şu anda Avrupa’nın en teknolojik genç filosu olduğumuzu söyleyebilirim. Eğitimlerimiz ve uçak bakımlarımız uluslarası standartlara uygun olarak gerçekleştiriliyor. Dolayısıyla Avrupalı hava yollarından kalite açısından geride kaldığımız hiçbir yer yok. 7 yıldır büyümemizi hız kesmeden sürdürüyoruz. 2011 yılında Türk Hava Yolları’na baktığınız zaman %83 büyümüş olacağız. Şu anda 126 şehre direk uçuş sağlıyoruz. Bu yıl içinde 14 noktaya uçacağız. Amerikan firması ile Türk Hava Yolları ortaklığı sonucunda Sabiha Gökçen’de bir motor bakım atölyesi kurduk. THY Teknik A.Ş’yi kurarak bakımda dışarıya hizmet vermeye başladık. İkram şirketi DO&CO ile %50 hisseli bir ortaklık kurduk. Bu şirket sayesinde müşteri memnuniyetimiz %42’den %96’ya ulaştı. Bosna Hava Yolları’na ortak olduk. THY Opet Akaryakıt ve Dağıtım A.Ş kuruldu. 1 Temmuz itibariyle Türkiye genelinde faaliyete başladı. THY Teknik A.Ş komponent üretiminde Goodrich şirketiyle ortak oldu. Ve bu sayede ortak olduğumuz şirket sayısı 8’e ulaştı.

2015 yılında 56 milyon yolcu taşıma hedefinize ulaşmak için nasıl bir yol izliyorsunuz?

Türk Hava Yolları, 2009 yılı içinde 25 milyondan fazla yolcu taşıdı. Bu yıl 32 milyon yolcu hedefliyoruz. 89 yeni uçak siparişi verdik. Arttırdığımız uçuş noktalarımızı devreye soktuğumuz zaman, 2015 yılında 56 milyon yolcunun üstünde yolcu taşımayı hedefliyoruz. Bu hedef için de izlediğimiz yöntemlerden bahsedecek olursak pazar araştırmaları yapıyoruz. Uçak siparişi veriyoruz. Pazarlama ağımızı genişletiyoruz. En önemlisi bugüne kadar kullanmadığımız Türkiye’nin ve İstanbul’un potansiyelini artık kullanıyoruz. Bunu yaparken hem bilançomuzu hem de eğitimli personelimizi dengeli bir şekilde arttırarak büyümeye özen gösteriyoruz.

Türk Hava Yolları’nın yeni markası olan Anadolu Jet ile ulaşmak istediğiniz nokta nedir?

Türk Hava Yolları’nın yanı sıra yeni bir marka oluşturduk. Uçuş güvenliğinden taviz vermeden sadece biraz daha sık koltuk ve ikramlardan tasarruf ederek maliyetleri düşürdük ve Anadolu insanına daha ekonomik yeni bir ürün geliştirdik. Anadolu Jet adıyla şu andan 17 uçakla operasyon düzenliyoruz. 2010 yılı içinde 5.5 milyon yolcu taşıyacağımızı öngörüyoruz. Anadolu Jet’i sadece Anadolu’da değil, Anadolu’ya bağlanan noktaları ve Avrupa’nın 12 şehrini, Ankara’dan Anadolu’ya dağıtmak üzere devreye soktuk. Bu sayı önümüzdeki günlerde artarak devam edecek. Bu uçuşlar Türk Hava Yolları’ndan yaklaşık %25’in üzerinde daha ucuz olacak. Böylece Avrupa’da çalışan işçilerimize ikinci bir seçenek sunularak tercihlerini çeşitlendirmelerini sağladık.

Kargo taşımacılığında da büyümenizi sürdürüyorsunuz. Bu alandaki çalışmalarınız nelerdir?

2003 yılında Türk Hava Yolu’nun kargo uçakları yoktu. Sadece uçak altı kargo hizmeti veriliyordu. Ancak havacılık taşımasında kargo çok önemlidir. Yolcu getirisi olmasa bile maliyeti kompanse eder. Bu nedenle biz Türk Hava Yolları için kargoda büyüme planı oluşturduk. Uçaklarımızdan 4 tanesini kargoya çevirdik. Ancak bunlar 40 tonluk kısa mesafelerde uçabilen uçaklardı. Uzun mesafe uçabilen kıtalar arası uçaklarımız şu anda mevcut değil.  Ama iki tane uçak aldık. Onlar da filomuza katılacak. Böylece kargo kapasitemizi arttıracağız ve kargo taşımacılığı yapan diğer firmalarla nasıl işbirliği yapabileceğimiz ve İstanbul’u nasıl hub haline getireceğimiz konusunda çalışmalar devam ediyor.  Aynı zamanda kargo pazarından daha fazla pay almayı hedefliyoruz. Taşıdığımız kargonun %55’i transit kargo…

Türk Hava Yolları’nın Türkiye’deki pilotluk mesleğine ve bu alandaki istihdama katkısı nedir?

2003 yılında Türkiye’de çok sayıda işsiz pilot vardı. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin protokolüyle her yıl bize 20-25 tane emekli olmuş pilot gönderirlerdi. Dolayısıyla bizim kaynağımızında %100’ü Türk Silahlı  Kuvvetler olurdu. 2004 yılından sonra Türkkuşu ve Anadolu Üniversitesi gibi Türkiye’nin çeşitli pilot kaynaklarını kullanmaya başladık. Türkiye’den kendi imkanlarıyla yurtdışında eğitim almış insanları bünyemize kattık. Ama hem kalite hem de Türk Hava Yolları’nın standartları açısından gelecekteki siparişlerimizi de dikkate aldığımız zaman, pilot eğitiminin ihtiyaçlarımızı karşılayamayacağını düşündük ve kendi pilot okulumuzu kurduk. Şu anda Uçuş Akademisi’nde yılda 100 tane pilot yetiştiriyoruz. Türkiye’deki kaptan pilot açığını kapatmak amacıyla, 170’in üzerinde yabancı kaptan alımı gerçekleştirdik. Halen 22 ülkenin vatandaşı bizim bünyemizde kaptan pilot olarak çalışıyor. Bu da Türk Hava Yolları’nın global kültürünün ortaya çıkartılmasına katkı sağlıyor. Önümüzdeki yıllarda Uçuş Akademisi’nin kapasitesini daha da yükseltmeyi hedefliyoruz. Florida’da bir Amerikan üniversitesi ile işbirliği yaparak, 200 üniversite mezunu Türk gencini pilotluk eğitimi alması için oraya gönderdik. O üniversitenin eğitim modelinin Türkiye’ye getirerek  daha geniş ve daha kapasiteli bir hal almasını planlıyoruz. Bu sayede Türk Silahlı Kuvvetleri’nden her yıl ayrılan pilot sayısı ihtiyacımızın ancak % 7’si olacak. Önceki yıllarda baktığımızda, ihtiyacımızın tamamı Türk Silahlı Kuvvetleri’nden karşılanıyor ve bir kısmı işsiz kalıyordu.

THY ile Barcelona Kulubü arasında resmi sponsorluk anlaşması imzalandı. Bu anlaşmadan biraz bahsedecek olursak neler aktarmak istersiniz?

Dünyada en çok ilgiyi futbol görüyor. Biz de bunu kullanarak, Türk Hava Yolları’nın dünyadaki tanınırlığını ve algılanmasını arttırmak için Barcelona Kulübü’nün sunmuş olduğu teklifi değerlendirdik. Bu gelişmenin bize büyük katkı sağladığını düşünüyoruz. Çünkü sponsorluğumuzun basına yansıması tüm dünyada adımızın duyulmasını sağladı. Daha 3.5 yılımız var. Bu süre içerisinde Barcelona üzerinden tanınırlığımızı arttırmak için karşılıklı işbirliğimiz devam edecek. Onun akabinde Manchester United ile de bir anlaşma sağladık. Çünkü mademki dünyada 1.liğe talibiz, o zaman yine dünyada 1. Ligteki takımlarla bilinirliğimizi arttırmamız gerekiyor. Türkiye’deki 4 büyük kulübe de sponsorluğumuz devam ediyor. Hem yerel hem de dünya çapında tanınırlığımızı arttıracak ve bize değer katacak bu tür çalışmalar olduğunda değerlendirmeye özen gösteriyoruz.

Yolcuların uçakta cep telefonlarını kullanabilmelerini sağlayan teknoloji ile ilgili düşünceleriniz nelerdir?

Şu an uçaklarda bu teknoloji uygulanabiliyor. Ancak biz Türk Hava Yolları yönetimi olarak uçaklarda cep telefonu ile konuşmaya izin vermeyeceğiz. Sadece data iletişimi olacak. Diğer yolcuların rahatsız olmamaları amacıyla cep telefonu iletişimi düşünmüyoruz. Belki bir kabin hazırlanarak orada bu tür bir imkan sağlayabiliriz. Şu anda uçuş kalitemizi etkileyebilme riski açısından, uçak koltuğu üzerinde bu imkanı vermemiz mümkün değil.

THY’nın birçok projesine sorularımızda yer vermeye çalıştık. Bunların haricinde bizimle neler paylaşmak istersiniz?

Türk Hava Yolları olarak, Türkiye’yi temsil eden bir şirketiz. Bize bu imkanı veren hükümetimize ve paydaşlarımıza buradan teşekkür etmek istiyorum. Hem onlara hem de Türkiye’ye layık olmaya çalışıyoruz. Türkiye’nin tanınırlığını arttırmak amacıyla ve ülkemize seyahat etmenin bir ayrıcalık olduğunu hissettirme noktasında, Türk Hava Yolları olarak bütün imkanlarımızı kullanıyoruz. 7 yıl boyunca uçak alımlarımızda hükümmetten garanti ve kaynak alınmadı. Tüm krediler şirketin bilançosuyla ödendi.

Uçak finansmanını yönetmek konusunda şirketimiz 3 yıl üst üste ödül kazandı. Ekonomi sınıfında en iyi ikram veren şirket seçildik. Tabi ki anonim şirket olduğumuz için bir numaralı amacımız kar etmek…

Çünkü kar etmeden hiçbir hedefimizi gerçekleştiremeyiz; ancak bunun yanında sosyal sorumluluklarımız olduğunun da bilincindeyiz. Türk milletinin övünç kaynağı, dünyanın 1. Liginde uçuşu olan, her yıl kar eden, kendini yenileyen, teknolojiyi takip eden, modern bir hava yolu haline gelirsek bu hepimizin gururu olacak.