"THY, HOLDİNG GİBİ OLDU..."

TAV Havalimanları Holding CEO’su Sani Şener, söze karşımdaki büyüklüğü anımsatarak girdi:

- Şu anda karşında 1.5 milyar doları TAV, 3.2 milyar doları da THY olmak üzere toplam 4.7 milyar dolarlık değeri yöneten iki insan duruyor.

TAV Havalimanları Holding bünyesindeki Airport Otel’de buluştuğumuzda, bir tarafımda Sani Şener, diğer tarafımda Türk Hava Yolları (THY) Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu vardı.
Buluşmamızın nedeni, THY ile TAV’a bağlı Havaş’ın ortaklaşa kurduğu Turkish Ground Service’yi (TGS) konuşmaktı. Hamdi Topçu, TGS’nin Yönetim Kurulu Başkanı, Şener de yardımcısıydı.
THY, TGS’yi kurmaya karar verdiğinde kendine ortak bulmak için ihale açmış, “en uygun teklifi” 59 milyon Euro’yla Havaş vermişti. Böylece TGS’de yüzde 50-50 ortaklık gerçekleşmişti. İhaleye Çelebi Hava Servisi ile Fraport da katılmıştı.
İşlemlerin tamamlanması, Rekabet Kurulu’ndan izin çıkmasının ardından TGS, kolları sıvamış. İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Adana’da THY’nin “Turkish” adıyla verdiği yer hizmetlerini devralmış.
Sani Şener heyecanlı:
- Türkiye’deki uçuşların yüzde 88’i bu 5 havalimanına gerçekleşir. Bunların yüzde 60’ı da THY’nindir. TGS’ye daha önce THY’de görevli olan 3 bin 500 personel kaydırıldı.
- Personel bu kadarla kalacak mı?
- Tüm istasyonlarda yapılanma tamamlandıktan sonra personel sayımız 5 bine kadar yükselecek.
Hamdi Topçu, bir ayrıntıya dikkat çekti:
- TGS’nin hizmetleri sadece apronla sınırlı kalmayacak.
- Başka neler var?
- Bilet satış, check-in dahil tüm yer hizmetleri TGS’ye geçecek.
- Bu durumda personel kaybı söz konusu oalacak mı? Personel bu geçişi kabul edecek mi?
- Aynı personel, aynı işi TGS çatısı altında yapacak. Ayrıca THY’de personel kaybı söz konusu olmayacak. Sürekli büyüyen THY’de istihdam daha da artacak.
Hamdi Topçu, TGS’yle ilgili hedeflerinin Türkiye ile sınırlı olmadığına vurgu yaptı:
- Hedefimiz TGS markasıyla 5 kıtada olmak.
Topçu, ardından THY’nin sayıları giderek artan şirketlerini anımsattı:
- Önce THY Teknik’i ayırmıştık. Bölgede uçak bakım merkesine dönüştü. Şimdi Pret&Whitney’le motor bakım işi de gelişecek. Uçaklarımıza yemek servisi yapan, başka şirketlere de aynı hizmeti sunan Turkish Do&Co da gayet başarılı. Şimdi bunlara TGS de eklendi.
- Hükümet yandan özelleştirmeler yaparken, THY’nin “yarı kamulaştırma” adımları çelişki değil mi?
- THY kamu şirketi gibi çalışmıyor ki...
- Öyle de olsa yönetimini hükümet atıyor.
- Hükümet, yönetimi atamak dışında THY’nin hiçbir işine müdahale etmiyor. Hisselerimizn çoğunluğu da halka açık.
Dünya krizde kıvranırken, Japonya gibi bir devin hava yolu şirketi bile iflasa sürüklenirken, THY  büyümeyi sürdürüyor, Barcelona ve Manchester’a sponsor olup dikkatleri çekiyor...
Bunlara bir de “holding görüntüsü” ekleniyor...

Maliyet yüzde 30 azalacak

THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu’ya sordum:
- TGS kurulana kadar yer hizmetlerinizi Turkish adı altında kendiniz gerçekleştiriyordunuz. Havaş’la ortak olduğunuz TGS’nin devreye girmesi ne fark yaratacak?
- Maliyetlerimizin düşmesini bekliyoruz.
- Bir uçağı eskiden uçuşa hazır hale getirmenin faturası neydi, şimdi ne olacak?
- Tek tek uçak üzerinden şu anda maliyet örneği veremem ama genelde yüzde 30 düzeyinde bir azalma bekliyoruz.
Topçu, ardından bir ekleme yaptı:
- THY, bir yandan daha ucuza hizmet alırken, diğer taraftan TGS’yle para da kazanacak.
- Nasıl?
- TGS, yüzde 7 kâr marjıyla hizmet verecek. bu yüzde 7’nin yüzde 3.5’lik bölümü THY’nin hanesine yazılacak.

Özellikli işlerde monopol riski var

HAMDİ Topçu ve Sani Şener’le TGS üzerine konuşurken, 1980’li yılların ikinci yarısında, dönemin ANAP hükümetinin ilk özelleştirme girişimini anımsadım.
ANAP, ilk denemeyi Boğaziçi Hava Taşımacılığı (BHT) ile yapmayı planlamıştı. Necati Doğru yönetimindeki Milliyet ekonomi sayfalarında, “BHT peşkeş çekiliyor” başlığıyla başlayıp, kampanyaya dönüşen haberler yapmıştık.
Sonunda bir gün rahmetli Adnan Kahveci arayıp sitem etmişti:
- BHT’yi özelleştiremedik ama kapatıyoruz.
Sonra ANAP, Çitosan çatısı altındaki çimento fabrikalarını özelleştirdi. Uçaklara yemek servisi yapan Usaş da ilk özelleştirme örneklerinden biri oldu. Yine Havaş da, özelleştirmeyle önce Ciner Grubu’na, daha sonra da TAV Havalimanları Holding’e geçti...
Hamdi Toplu’ya Usaş ve Havaş’ı anımsattım:
- Bu iki şirketin verdiği hizmeti şimdi kendi ortak olduğunuz Turkish Do&Co ve TGS’den almayı yeğlediniz.
- Özellikli bazı işlerde “monopol riski” ortaya çıkıyor. Buralarda da öyle oldu.
Sani Şener araya girdi:
- Zaten yer hizmetleri konusunda Avrupa Birliği (AB) kuralı da en az üç şirketin devrede olması yönünde...
Çelebi Hava Servisi ve Havaş’ın yanına Havaş’ın ortak olduğu TGS de eklendi...
Bu üçlüyle özlenen rekabet ortamı oluşur mu?

Uçaklar 1 saat yerine 40 dakikada hazırlanır

TAV Havalimanları Holding CEO’su ve TGS’nin Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Sani Şener, THY’yle ortaya koyacakları sinerjiyle yer hizmetlerinde önemli değişime imza atacaklarını vurgulayınca, Hamdi Topçu’ya döndüm:
- Kendiniz bir uçağı ne kadar sürede uçuşa hazır hale getiriyordunuz?
- 1 saatte hazır ederdik.
- Şimdi TGS’yle bu süre azalacak mı?
- Rötara giren uçaklarda TGS’ye daha rahat bastıracağız. İcabında, “40 dakikada hazırlayın” deyip, rötarın 20 dakikasını önleyebileceğiz.
Topçu, yeri gelmişken, TGS’deki prim sistemine vurgu yaptı:
- Kaliteden ödün vermeden, uçakları erken hazır hale getiren personel, karşılığında prim alabilecek.

Eğitimden 20 milyon dolar kazanıyor

THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu, bir yandan TGS’yi anlatırken, diğer taraftan henüz ayrı şirkete dönüşmemiş, ancak hızla öne çıkan bir operasyonlarına dikkat çekti:
- Değişik ülkelerden 20 farklı havayolu şirketinin pilotları bizim simülasyon merkezimizde eğitim görüyor.
- Buradan ne kadar gelir elde ediyorsunuz?
- Yılda 20 milyon doları buluyor.
- Bu eğitim birimini de ayrı şirkete dönüştürecek misiniz?
- Belki ilerde olabilir...

Pilot listesiyle Hava Kuvvetleri Komutanı ilgilenirdi

Hamdi Topçu, THY’nin uçuş okulunda yılda 150-200 pilot yetişeceğini anlatırken, 2003’te iş başına geldikleri günleri anımsadı:
- O dönem-lerde Hava Kuvvetleri Komutanlığı her yıl 25 pilotu emekli edip, THY’ye yönlendirirdi. THY’nin tek pilot alabildiği yer Hava Kuvvetleri-mizdi. Hava Kuvvetleri Komutanı, bu listelerle bizzat ilgilenirdi.
- Şimdi durum nasıl?
- Şimdi Hava Kuvvetleri’nden de gelen pilotlar var ama yeterli olmuyor. Eskişehir’deki okul da pilot yetiştiriyor. Ancak, sektör büyüyünce, orası da yetersiz kaldı. Biz de kendi uçuş okulumuzu kurduk.

Vahap MUNYAR
HÜRRİYET