"Havayolları birer birer iflas ediyor"

Petrol fiyatlarının artması havayolu şirketlerini zora soktu. 2008 yılında dünyada 24 tane havayolu şirketi iflas etti. Havayollarında yaşanan bu büyük sarsıntıda 100 bin kişinin işinden çıkarılması bekleniyor. Bu kriz ortamına nasıl gelindi? Petrolün varilinin 147 dolara çıkması havayolu şirketlerinin maliyetlerini çok büyük bir oranda arttırdı. Petrolün varili bu yıl ortalama 107 dolar seviyesinde kalırsa, havayolu şirketlerinin 2008 yılı zararı 2,3 milyar dolar olacak. Eğer petrolün varili 135 dolar civarında olursa, bu zarar 2008 yılında 6,1 milyar dolara çıkacak. Dünyada havayolu sektörü 33 milyon kişiye istihdam sağlıyor. Havayolu sektörünün dünya gayrisafı hâsılasına katkısı yüzde 7,5'i buluyor. Dünya gayrisafi hâsılasının 60 trilyon dolar olarak hesap edildiği düşünülürse, demek ki havayolu sektörünün payı 4,5 trilyon dolar tutuyor. Havayolu uzmanlarına göre, bu yıl sektörde yaşanan kriz, geçmişte Körfez Savaşı'nda ve 11 Eylül terör saldırılarında bile görülmemiş derecede büyük bir kriz. Amerikan havayolu şirketleri Delta Airlines, JetBlue, Southvvest yeni uçak siparişlerini çoktan ertelediler. Bazı Asya ülkelerinin havayolu şirketleri de şimdi aynı yola başvuruyorlar. Ayrıca uçakların çevreyi kirletmeleri nedeniyle Avrupa Birliği ülkeleri 2012 yılından itibaren havaalanlarını kullanan uçaklardan çevreyi kirletme bedeli tahsil edecek. Uçaklardan alınacak çevre vergisi de uçak imalatçılarını zorluyor. Çünkü çevreyi kirletmeyen yeşil teknoloji yatırımları uçak maliyetlerini hızla yükseltiyor. Çevre kirliliğine karşı yeşil teknoloji kullanan ve az yakıt tüketen yeni uçaklara ancak Körfez Ülkeleri havayolu firmalarının gücü yetiyor. Katar Havayolları, Air Arabia ve Emirates Havayolları güçlü finans yapıları nedeniyle geniş gövdeli, az yakıt tüketen uçakları sipariş edip inşa ettirme gücüne sahipler . Dünyada artık güçlü havayolu şirketleri petrol zengini Körfez ülkelerinin elinde toplanacak gibi görünüyor. Çünkü Amerikan ve Avrupa havayolu şirketlerinin yeni teknolojilere sahip uçakların alımını finanse etmeleri biraz zor görünüyor. Türk havayollarına gelince… Artan yakıt maliyetleri nedeniyle THY ve diğer yerli havayolu şirketleri çeşitli tasarruf tedbirleri uyguluyorlar. THY yetkilileri yılda toplam 100 milyon dolara ulaşan tasarruf tedbirleri aldıklarını belirtiyorlar. Oysa az yakıt tüketen, çevreye uyumlu teknolojiyle imal edilen uçaklar alınmadıkça THY'nin önümüzdeki dönemde işi çok zor görünüyor. THY'nin çevreyi kirletmeyen "yeşil teknolojiye" sahip uçakları sipariş etmesi için güçlü bir finans kaynağına ihtiyacı var. işte bu nedenle THY, bir an önce kendisine yeni finansman sağlayacak özel yatırımcıları bulmalı. THY, özelleştirilmediği takdirde devlet bütçesinden yeni yatırımları yapmakta zorlanacak. Ve özel yatırımcılar için cazip bir şirket olmaktan yavaş yavaş çıkacak.

Taraf / Süleyman Yaşar