"HAVACILIKTA BAZI TESTLER KAN VE GÖZYAŞIYLA OLUR"

9 gün önce meydana gelen THY’nin elim kazasını bir kez daha elen ‘Sorun Cevaplasın’ uzman konuklarıyla konuya ışık tutmaya çalıştı.

Programın bu haftaki konuğu olan uçak mühendisi Hakan Çelikoğlu, Genel Koordinatör Ali Kıdık’ın sorularını yanıtlarken, aydınlatıcı bilgiler verdi.

Çelikoğlu; “Uçaklar teknolojik donanımına rağmen kazalar yaşayabilir. Bu kadar güvenilir olmaları nedeniyle kazaya maruz kalmaları, her zaman ilgi çekmiş ve merak edilmiştir. Halkın da bu anlamda merak etmesi normaldir. Çünkü halk, kazanın nedenini ve nasıl meydana geldiğini her zaman merak eder. Ama uçak kazalarına polisiye film muamelesi yapılıyor. Özellikle basın bir sorumlu arıyor ve linç etmek istiyor. Uçak kazaları seri katil cinayeti gibidir. Eğer önlemi alınmazsa bu kazalar devam eder. Teknisyen, pilot ya da üretici firma olarak sorumlu aranacağına nedeni anlaşılmalı ve önüne geçilmelidir” dedi.

İZLENMESİ GEREKEN YOL NEDİR?

Öncelikle kazaların nedeni anlaşılmalıdır. Basın suçlu aramayı bırakmalı. Daha önce de uçak kazaları olmuştur. Eğer önlem alınmazsa olmaya da devam edecektir. Bunlardan ders almak en doğrusu olacaktır. Çünkü havacılıkta hiçbir şey gizli kalmaz. Öncelikli hedef hatalı uçuş yapılmaması olmalıdır ki önüne geçilebilsin. Uçaklar gerçekten çok güvenli araçlardır. Ama biz hatasız uçuşu bir türlü yapamıyoruz.

Kazalar birçok nedenin bir araya gelmesiyle olur. Amsterdam kazasında altimetre arızası olarak ara bir rapor verildi. Altimetre ikiye ayrılır. Birincisi barometrik altimetredir diğeri ise dalga göndererek yüksekliği ölçen altimetredir. Ayrıca bir de GPS vardır. Bu da uçağın nerede olduğunu anlamak içindir. Altimetreler olmazsa olmaz koşullar değildir. Bu kazada altimetrenin arızalı olduğu açıklandı ancak otomatik pilot altimetrenin arızalı olduğunu algılar. Ayrıca bu durum daha önce herhangi bir kazaya neden olmadı. Boeing de Eylül sonunda sonuç açıklayacağını bildirdi.

Boeing, bu durumun daha önce kazaya neden olmaması nedeniyle bir uyarıda bulunmamıştır. Ancak sorunun tam olarak ne olduğu da belli değil. Bu da zaman içinde açıklanacak raporla belli olacak. Hedef, arızanın tam olarak öğrenilmesi ve ona göre hareket edilip kazanın önüne geçilmesi olmalıdır.

Programa telefonla bağlanan İletişim Uzmanı Ali Saydam, kaza sırasında THY’nin izlediği yolu ve bundan sonra yapılması gerekenleri şöyle açıkladı; “THY tam da yukarıya doğru tırmanırken ve zirveye doğru ilerlerken böyle talihsiz bir kaza yaşamıştır. Sadece uçağı değil itibar da kaybetti THY. Ancak ilk olarak Kevin Costner’ın reklâmının kaldırılması çok doğru bir karar olmuştur.

”GUARDIAN KASTİ OLARAK O FOTOĞRAFI YAYINLADI”

Saydam İngilizlerin ünlü gazetesi Guardian’ın kasti olarak yayınladığını söylediği fotoğrafı şöyle açıkladı; “Guardian’da bir resim gördüm. Bu resimde Turkish yazısının yer aldığı kısımdan bir fotoğraf çekilmiş. Ama fotoğrafta sadece Turk kısmı görünüyordu ve uçağın bu kısmının ikiye ayrıldığı bölüme dikkat çekiliyordu. Bence bu kasti bir harekettir. Bu saatten sonra yapılması gereken iletişimde doğru adımlar atmaktır. Çünkü iletişimde zaman çok önemlidir. Artık THY’nin yapması gereken şey, kurumsal bir kampanya başlatarak imajını korumalı. THY dünyanın en güvenilir havayolu şirketlerinden biridir. THY yönetimi susmamalı konuşmalıdır” diyerek sözlerini noktaladı.

Kendisi de bir Boeing Kaptanı olan Zafer Yıldırım da MSN yoluyla canlı olarak bağlandığı yayında pilotların tek bir hatasını olduğunu belirtti.

Yıldırım; “Hatalar zinciri ve birbirine bağlantılı olaylar kazalara neden olur. Bu kazada radyo altimetrenin -8 feet olan yüksekliği yanlış gösterdiği açıklandı. Uçağa böyle durumda gaz verirseniz burnu havaya kalkar ve uçak bu durumu kaldıramaz. Ben de aynı senaryoda simülatöre girdim ve bu durumu denedim. Bu tamamen Boeing’in hatasıdır. Pilotların bu durumu mutlaka şirketlere ve pilotlara bildirmesi gerekiyordu. Pilotlarımızın hatası yoktur ancak küçük bir detay hatası vardır. Pilotun burada yapması gereken tek şey; otomatik pilotu iptal edip manüel olarak inişe geçmesi olacaktı, ama olmadı” dedi.

”KEŞKE UÇAKLARDA ARIZA OLSA DA ÇÖZSEK”

Sözlerini sürdüren stüdyo konuğu uçak mühendisi Hakan Çelikoğlu; “Kazalar birçok nedene bağlıdır. Pilot alkol alır, uçakta belirgin bir arıza olur vs. bu durumlarda sonucu çözmek çok daha kolay olur. Burada önemli olan altimetrenin kazanın oluşmasındaki zincirinin başlamasına neden olmasıdır. Bu zincir ekibin geç hareket etmesiyle devam etmiş. Keşke sorun uçaklarda olsa da biz de çözsek. Ama bu kırımda bu sorunun kazaya neden olabileceği algılanamamış. Şunu belirtmeliyim ki Boeing’in hesap vereceği bir kurum var. Bu kazada hatanın kimde olduğu belli değil. Bu tür durumların önüne geçmek için otomatik pilot kullanılmamalıdır”.

Yayına telefonla katılarak görüşlerini açıklayan Başaran Ulusoy ise; “THY’yi yaralamamak lazım. Pilotlara Allah’tan rahmet diliyorum. Ama pilotlarımızın hakları yeniyor. Amerika’daki pilot nehre iniş yaptığında kahraman oluyor ama bizim pilotlarımız sorgulanıyor. Dünyada birçok şirket kapanırken THY durmadan büyüdü. Burada görev hepimize düşüyor. Kaza olayına gelince, hatanın kimde olduğu belli değil. Sonucu beklemek lazım. Bizim sivil havacılığımız son derece başarılıdır. Türkiye’nin imajının yurt dışında korunması için el birliği yapmamız gerekiyor. THY’de kapıcısından Başkanı’na kadar destek vermeliyiz. THY kişilerin değil uçanlarındır. Ama bakıyorsunuz yabancı basın bizi sorguluyor. Artık her şey teknolojik. Bu tür durumlarda bize gülenler yanılırlar. Bizim pilotlarımız son derece başarılıdır. Çünkü geldikleri yer THK’dır. Biz bize yakışan şekilde her şeyi yapıp anlatacağız” dedi.

”ARIZANIN UÇAĞI DÜŞÜRECEĞİ BİLİNMİYORDU”

Başaran Ulusoy’dan sonra sözlerine devam eden Çelikoğlu; “Bence paranoya yapmamalıyız. Yabancı basın özellikle uzman basın bizi suçlamadı. Ayrıca bu kırım, THY’yi tercih eden yolcuyu etkilemez. Zamanında Onur Air’e Hollanda’nın yaptığı haksızlıktı. Burada pilotlar alkollü değilse, yada uçakta belirgin bir arıza yoksa nedenler araştırılmalı ve önüne geçilmeli. Suçlu eğer Boeing ise sorgulanacaktır. Ben bu kazada bizim medyamızı daha gaddar buldum. Bir suçlu arandı ve linç edilmek istendi. Bu kazada farklı olan bir şeyler var. Kazanın altimetreden olduğu söylendi, ama Boeing bunu biliyor mu, bu arıza kazaya neden olur mu bilinmiyor. Bunlar da raporla anlaşılacak ve çözülecek”.

”İlk tedbir, imajı korumaktır. Eğer bu arıza uçağın uçmasına engel olsaydı THY bu uçağı uçurmaz ve parasını sigortadan alırdı. Ama bu arızanın kazaya neden olacağı asla tahmin edilmedi. Boeing’in daha önceki modellerinde örneğin 737–200 ve 400 modellerinde de arıza tespit edilmiş ve bunlar hemen giderilmişti. Uçaklar da her şey test edilemiyor. Testler bazen kan ve gözyaşıyla oluyor. Ama uçaktaki sorunları ört bas etmek mümkün değildir. Örneğin ilk uçak tasarımcısı kendi yaptığı uçakta ölmüştür. Uçaklar 10 yıl öncesine göre kat kat daha güvenlidir. 10 yıl sonra daha da güvenli olacaktır. Bakın bir seferinde conta bile uçağın düşmesine neden olmuştur. Ama conta uçak düşürür anlamına gelmiyor. Hatalar zinciri olayı o noktaya götürmüştür. Bir uçağın iki motoru dursa bile acil iniş yapabilir. Zaten bir uçağa iki motor yapılması birinin hata yapması ihtimali göz önüne alındığı içindir. Tekrar söylüyorum bu arızanın uçağı düşüreceği bilinmiyordu. Bizim pilotlarımızın amacı, ne yapacağını iyi kavraması ve eğitimi sağlıklı almak olmalıdır. Bir uçaktaki iki pilotun görevi otomatik sistemleri denetlemektir” diyerek sözlerini noktaladı.