VURULAN HELİKOPTERDEN ATLAMAK MÜMKÜN MÜ?

Niye yüksek irtifadaydı?

Savaşın ilk dönemlerinde Mil Mi-24 taarruz ve Mil Mi-8 / Mi-17 genel maksat helikopterleri yoğun biçimde kullanıldı. Ancak gerek isyancıların ateş kabiliyetinin gelişmesi, gerekse de bakım, onarım ve tamirlerinin yapılmasının zorlaşması nedeniyle helikopterlerin rolü kısmen azaldı. Helikopterler giderek daha yüksek irtifalarda uçmaya başladı. Suriye’nin savaştan önce yaklaşık 100’den fazla Mi-8 ve Mi-17 helikopteri vardı. Helikopterin uçuş rotası incelendiğinde bunun rutin bir devriye ya da keşif - gözetleme uçuşuna uygun bir profil olduğu görülüyor. Nitekim Suriye Genelkurmayı’nın açıklaması da bu doğrultuda. Burada ilginç olan şey, helikopterin bu tür bir görev için görece yüksek olan irtifası. 4.000 küsur metre, gelişmiş kamera vb ekipman yoksa, sağlıklı bir gözetleme görevi için çok iyi bir irtifa bandı değil. Helikopter, Suriyeli muhaliflerin uçaksavar tehdidinden sakınmak üzere bilinçli bir şekilde bu kadar yüksek uçuyor olabilir.

Malatya F-4 üssü değil mi?

Türk Hava Kuvvetleri’nin bölgedeki yapılanmasının merkezini, Diyarbakır’daki 2’nci Hava Kuvvet Komutanlığı ve yine buradaki 8’nci Ana Jet Üssü teşkil ediyor. Diğer ana üsler Adana İncirlik, Merzifon 5’nci Ana Jet Üssü ve Malatya Erhac 7’nci Ana Jet Üssü (AJÜ). Bu üslerden 8 ve 5’nci AJÜ’ler ikişer filo ile Lockheed Martin F-16C/D Fighting Falcon, 7’nci AJÜ ise 171’nci Filo’da F-4E 2020 Terminatör uçaklarına sahip. Bölgedeki durum göz önüne alındığında, Adı geçen AJÜ’lerin, diğer üslerden kaydırılan savaş uçakları ile takviye edilmiş olmaları da olasılık dahilindedir. Nitekim hükümet açıklamasında SHvK Mi-17’sinin Erhac’tan kalkmış bir F-16 ile vurulduğu söylendi. Ancak Erhac bir F-4 üssüdür. Dolayısıyla bir miktar F-16’nın Erhac‘ta konuşlanmış olması muhtemeldir. Gerginlik ve savaş ihtimali durumlarında, belli bölgelerde hava kuvvetleri hava devriyesi uygular. Combat Air Patrol (CAP) denen bu görevlerde genelde iki savaş uçağı, belli bir süre ve belli bir sektörde devriye uçuşu yapar, muhtemel tehditlere karşı hazır bulunur. Yani Suriye helikopterini vuran F-16 zaten o bölgede uçmaktaydı.

Niye füzeyle vuruldu?

Radar iz kayıtlarına göre Suriye helikopteri kısa mesafeden (yaklaşık 1nm) vurulmuş. Bu da, vurulmadan önce helikopterin göz teması ile kimlik ve tipinin teyit edilmiş olduğunu düşündürüyor. Bu gibi sınır ihlali durumlarında doğrudan yer konuşlu uçaksavar bataryaları kullanılmaz. Önleme ve müdahalenin belli kural ve prosedürleri vardır. Bu prosedürlerin katı bir şekilde uygulanmış olduğu görülüyor. Vurulma mesafesi göz önüne alındığında, helikopter çok büyük bir olasılıkla AIM-9 Sidewinder tipi kısa menzilli havadan havaya füze ile vurulmuşa benziyor. Türk Hava Kuvvetleri’nin envanterinde, bu füzenin AIM-9S ve AIM-9X türevleri bulunuyor.

Pilotlar nasıl atladı?

Ateşlenen hedefin çok gelişmiş füze ikaz sistemi yoksa, kendisine AIM-9 atıldığını anlaması mümkün değil. Füzenin hedefini bir mızrak gibi delmesine gerek yok. Hedefin yakınında patlayıp, parçacık tesirli harp başlığı sayesinde tahrip edebilir. Bu da, Suriye helikopterinin uzun bir süre yapısal bütünlüğünü korumasını, ileri uçuşuna bir müddet devam edebilmesini ve pilotların helikopterden atlamak için fırsat bulabilmelerini açıklar. Rus yapımı askeri helikopterlerde (özellikle Mi-8/17 ve Mi-24’lerde) pilot ve mürettebatın paraşüt kullanması standart uygulamadır. Havada vurulma ya da acil durumlarda pilot ve mürettebat, kokpit ve kargo kapaklarını açarak helikopterlerinden atlıyorlar. Geçtiğimiz sene Kasım ayında bir MANPADS tarafından düşürülen Mi-17’nin videosunda da helikopterden paraşütle atlayan pilot görülüyor. Mi-24 örneğinde, paraşütlerin 100m irtifa ve 100km/saat sürate kadar kullanılabilecekleri kaydediliyor. Düşünülecek olursa çok büyük bir şans değil kurtulmak için, ama yine de şans şanstır.

Suriye tarafına nasıl düştü?

Paylaşılan videolarda helikopterin düşüşünün en fazla son 1.000 - 1.500 metre kadarı görülüyor. Ancak radar kayıtlarına göre helikopter 4.300 metre irtifadayken vuruldu. Bu da sınırın Türkiye tarafında bir noktada vurulup, Suriye tarafının yine sınıra yakın kısmına düşmesini açıklar.

Sınırı niye ihlal etti?

İrtifanın yüksekliği, nirengi noktalarının kaybedilmesine neden olmuş olabilir. Bu da sınırın geçilmesini açıklar. Sınırın geçilmesinin bir başka nedeni, seyrüsefer aletlerinin yanlış yönlendirmesi de olmuş olabilir. Suriye helikopterinin sınır geçmesi bilinçli bir tercih de olabilir. Türkiye’nin reaksiyon süre ve şeklinin ölçülmesi ya da isyancılara karşı bir çeşit takip görevi icra ediliyor olabilir. Helikopterin irtifası özellikle bu şekilde seçilmiş olabilir: Örneğin Türkiye’ye “Sınır boyunda uçuyorum, burası hala benim kontrolümde” mesajı vermek için.

Amaç iltica olabilir mi?

Helikopter personelinin iltica etmek için bu kadar yüksekten uçuyor olabileceğine dair bazı iddialar mevcut. Bu, olasılık dışı görünüyor. Zira helikopterin uçuş profili incelendiğinde, sınıra uzun süre paralel uçtuğu, daha sonra aniden ve kısmen paralel şekilde sınır ihlal ettiği görülüyor. İltica amacındaki bir pilot, sınır geçmek için en hızlı yolu seçer ve inip teslim olurdu.

Füze havada parçalamaz mı?

Suriye İç Savaşı’na ait binlerce video yayınlandı. Bu videolarda görülüyor ki, uçak ve helikopterler, vuruldukları silah ve vurulma şekline bağlı olarak çok değişik şekil ve açılarda düşebiliyor. Havada tamamen infilak edebiliyor ya da aldıkları küçük bir yara bir yangına yol açıyor ve uzun bir süzülmenin ardından düşüyorlar. Amerikan filmlerindeki gibi, bir füzeyle vurulan uçağın anında milyonlarca parçaya ayrılması söz konusu değil. (Vatan)