UÇAĞI NASIL DÜŞÜRDÜKLERİNİ ANLATTILAR!

Dev bütçeli araştırmalarla bilim dünyasına katkı sağlayan belgesel kanalı Discovery Channel, ilginç bir projeye imza attı. Uçak kazalarına ışık tutacak bir test gerçekleştiren araştırma ekibi, pilotun kazadan birkaç dakika önce kendisini fırlattığı ve 170 yolcu taşıyabilen Boeing 727 tipi uçağı, Meksika’daki bir çöle düşürdü. Kaza sonrası yapılan araştırmada, emniyetli bir uçuş için gerekli kuralların ne kadar önemli olduğu bir kez daha kanıtlandı. Deney sonrası Boeing 727 tipi uçakların koltukları da daha güçlü şekilde tasarlanmaya başlandı. Deneyde görev alan Uzaktan Kumanda Operatörü Chip Shanle ve havacılık uzmanı Prof. John Hansman, sorularımızı yanıtladı. Discovery Channel’ın deneyimli uzmanlarına göre, uçak kazalarında can kaybının en aza indirilmesi için öncelikle emniyet kemerinin sıkıca bağlanması gerekiyor. Hem öndeki hem de arkadaki tüm acil çıkış kapılarının yerinin öğrenilmesi gerektiğine dikkat çeken uzmanlar, “Çarpma kaçınılmazsa, çarpma pozisyonu alın.” uyarısında bulunuyor. Boeing 727’nin düşüşünü gösteren belgesel, bugün saat 21.55’te Discovery Channel’da yayınlanacak.

Deneyde, daha önce gerçekleşmiş kazaların şartlarını mı oluşturdunuz?

Prof. John Hansman: Uçağın iniş durumundayken gerçekleşen bir dizi benzer kazayı temel aldık. Parametreleri tasarlarken, çarpma testlerine ait tarihsel verilere baktık.

Bu deneyden çıkardığınız sonuçlar, diğer uçaklar için hangi açılardan geçerli?

CHIP Shanle: Boeing 727’yi seçmemizin nedenlerinden biri, çok yaygın kullanılan Boeing 737 ile aynı gövde ve kokpite sahip olması. Hatta bu model, Amsterdam’da Türk Hava Yolları’nın yaşadığı kazadakiyle aynı model. Dolayısıyla, topladığımız veriler, modern uçakları doğrudan ilgilendiriyor.

Çekimlerin hangi kısmı en etkileyiciydi?

Hansman: Uçak yere burnu hafifçe eğikken çarptı. Darbe anında burun tekerleği hemen kırıldı ve uçağın gövdesine çarptı. Bu da gövdede bir çökmeye neden oldu. Uçak çölde kayarken, burun içe doğru göçtü ve uçağın altına girecek şekilde eğildi. Yani uçağın geri kalan kısmı kokpitin üzerinden geçti ve eğip koparttı. Kokpit başka bir yöne giderken uçak kaymaya devam etti.

Shanle: 30 metre uzaktan canlı izliyordum ve kokpitin ne kadar kolay kopup parçalandığına şaşırdım. Çarpmadan sonra iki motorun da çalışmaya devam etmesine şaşırdım.

Bu kaza operasyonu ne kadara mal oldu?

Shanle: Uçağın satın alınması, insansız kontrol sisteminin üretimi ve her şeyin bir araya getirilmesi dahil tüm maliyet 900 bin dolardı. Bu projede pek çok işi gönüllü olarak yaptık.

Bu deneyde yangın ve patlama yoktu. Ancak kazaların büyük kısmında yangın olduğunu düşünürsek, test, araştırmalar açısından ne kadar geçerli olabilecek?

Hansman: Yangın istemememizin sebebi gerçekçi olmaması değil, uçakta 1 milyon dolardan fazla değere sahip ekipman bulunmasıydı. Daha da önemlisi, elde ettiğimiz verileri kaybedebileceğimizden endişelendik. Kazalarda genelde çarpmadan bir süre sonra yangın çıkar. Dolayısıyla insanların sağ kurtulma ihtimali vardır. İncelediğimiz şeylerden biri uçaktan çıkmanın ne kadar zor olacağıydı.

Kaza sonrası hızlı tahliyeyi engelleyen konulara ilişkin sonuçlar elde ettiniz mi?

Hansman: Çok ilginç sonuçlardan biri de bazı koltuklardan çıkmanın ne kadar zor olduğu ve baş üstü panellerinin, kabloların koridora düşerek insanların çıkışını zorlaştırmasıydı.

Kaza testinde, kemerlerin bağlanmasının hayat kurtardığını gözlemlediniz. Kokpit güvenli mi?

Hansman: Uçakta, kemer takmadan oturan birkaç manken yolcu kullandık. Bunlar koltuklarından fırlayıp öndeki koltuğun altına girdi. Dolayısıyla kemer kullanmak kesinlikle daha güvenli. Tuvalette olmak da ciddi sorun oluşturacaktır. Kokpit ise normalde kazanın ilk yaşandığı yerdir. Ama bunun iyi bir şey olduğunu düşünüyorum. Çünkü kararları verenler  aynı zamanda en çok risk altındakiler.

Kazanın görüntülerini seyrettikten sonra, uçağa binecek bir kişiye verebileceğiniz en iyi tavsiye nedir?

Hansman: Kemerinizi sıkıca bağlayın ve uçaktaki tüm acil çıkış kapılarının yerini öğrenin. Ve en son olarak, çarpma kaçınılmazsa, çarpma pozisyonu alın.

Bir uçak kazası sırasında oturulabilecek en güvenli koltuk hangisi?

Chip: Bu tamamen kazaya bağlı. Bu kazada arka taraf daha güvenliydi. Genelde, kanat kırılmadığı sürece kanat hattının arkasında oturmak daha güvenli olur.

Hansman: Arkada oturmanın en kötü zarara yol açtığı olaylar da oldu. Ama genelde uçağın ön tarafı, arkadaki insanlar için bir şok emici görevi görür.

Araç kazalarında ana nedenin teknik sorunlar değil, insan faktörü olduğu söylenir. Bu görüş, uçak kazaları için de geçerli mi?

Hansman: Kazaların yüzde 50-70’inde ana neden insan hatasıdır. Şu anda bu rakamda bazı değişiklikler yapılıyor. Çünkü bazen insan hatasına neden olan konu bir tasarım sorunu olabiliyor. Ancak insanlar ve aldıkları kararlar, aynı araç kazalarında olduğu gibi uçak kazalarında da büyük etken.