Sorunlu yolcuya müdahaleye yasal güvence

Dünya havacılık sektöründe ilk sıralara oynayan Türkiye, uçaklarda artan terör korkusu, aşırı alkolden kaynaklanan rahatsızlıklar, cinsellik gibi ahlaka aykırı davranışlardan kaynaklanan yasadışı eylemlere karşı sert önlemler içeren uluslararası sözleşmeyi TBMM’de yasalaştırıyor.

TBMM Dışişleri Komisyonu, “Hava Araçlarında İşlenen Suçlar ve Diğer Bazı Eylemlere İlişkin Tokyo Sözleşmesi’ni Tadil Eden Protokol’ün Onaylanması Tasarısı”nı geçtiğimiz hafta görüşerek sessiz sedasız şekilde kabul etti. Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Naci Koru, Tokyo Sözleşmesi’ne 186 ülkenin taraf olduğunu belirtirken, Tokyo Anlaşması’nı tadil eden protokolün ise 2014’te Montreal’de düzenlenen diplomatik konferans sırasında tamamlandığını kaydetti.

YOLCU, EYLEMCİYE MÜDAHALE EDECEK:

Düzenlemeyle, yolcuların eylemci veya rahatsızlık yaratan kişiye bağlamak dahil müdahale etmesinin önü açılıyor. Yeni düzenlemeye göre kaptan pilot, mürettebat dışında yolcular veya güvenlik memurlarından yardım isteyebilecek. Herhangi bir yolcu, inandırcı sebeplere sahipse, malların emniyeti korumak için eylemciye pilottan izin almadan müdahale edebilecek.

YARGILANMAYACAK:

Yeni düzenlemede eylemciye müdahale edenlere koruma zırhı getiriliyor. Alınan tedbirler nedeniyle kaptan pilot, mürettabat, herhangi bir yolcu, hava aracı güvenlik memuru, hava aracı sahibi veya işletmecisi veya adına uçuş gerçekleştirilmiş kişi hakkında kavuşturma yapılamayacak.

Ayrımlara genişletme

Komisyonda kabul edilen Anlaşma Protokolü Tasarısı şu yeni düzenlemeleri içeriyor:

- KAPILAR KAPANINCA:

Uluslararası anlaşmanın ilk halinde motorlara kalkış için güç verilmesi olarak tanımlanan uçuş hali, yeni düzenlemede, “uçak kapılarının kapanması ve açılması arasındaki süreç” olarak değiştiriliyor.

- CİNSİYET AYRIMI EKLENDİ:

Uluslararası anlaşmanın ilk halinde uçakta eyleme müdahale yapılırken, “ırk ve din ayrımı” yapılamayacağı hükmü genişletildi. Tasarıda, eyleme müdahale, “ırk, din, milliyet, etnik köken, siyasi görüş veya cinsiyet gibi herhangi bir gerekçeye sahip ayrımcılık” yapılamayacağı şeklinde uygulanacak.

- YARGILAMA YETKİSİ:

Hava aracının tescil devleti, uçakta işlenen suçlar üzerinde yargılama yetkisine sahip olacak. İniş yapılan devlet de kendi
sınırları içerisindeki hava aracının, zanlı halen hava aracında iken kendi topraklarına inmesi, yolcular ve malların tehlikeye düşmesi durumunda yargılama yetkisine sahip olacak.

- EYLEMCİ BAĞLANACAK:

Düzenlemeyle, uçakta eylemci veya rahatsızlık yaratan kişinin bağlanması da mevzuata giriyor. Buna göre uçak veya başka hava aracında pilot, bir kişinin eylem ve suç işlediğine veya suç işlemek üzere olduğuna inanmak için makul dayanaklara sahip olursa bu tür kişilere karşı, “bağlamak dahil” makul önlemleri alacak.

- GÜVENLİK MEMURU:

İsteyen taraf devlet, uçaklarında, “güvenlik memuru sistemi” kurabilecek. Güvenlik memurları da her türlü müdahaleyi yapabilecek.

- SUÇ HER YERDE AYNI:

Hava aracı içinde işlenen suçlar taraf devletler arasında iade işlemleri amacına dönük olarak sadece suçun işlendiği yerde gerçekleşmiş gibi değil, aynı zamanda yargılama yetkisi kurmaları taraf devletlerin topraklarında işlenmiş gibi muamele görecek.

- ZARAR TAZMİN EDİLECEK:

Uçaktan indirilen veya güvenlik güçlerine teslim edilen bir kişiden kaynaklı ortaya çıkan zararların tazmini yolcular tarafından istenebilecek. 

Önder Yılmaz / Milliyet