"Ölüm bize yakışan bir kelime değil"

2. Dünya Savaşı’nda Türkiye savaşa girmeden bombalamaya katıldıkları iddia edilen, Cranwell Kraliyet Hava Kuvvetleri Okulu’nda eğitilen Türk pilotlardan Canip Orhun anlatıyor...

Türk pilotlarının Türkiye 2. Dünya Savaşı’na girmeden çok daha önce bombalamalara katılıp katılmadıkları ile ilgili tartışma bir süredir gündemde. NTV Tarih Dergisi’nde Eski Hava Kuvvetleri Komutanı Emin Alpkaya’nın kızı Tülin Alpkaya tarafından günlüğünün ve o dönem çekilen fotoğrafın yayınlanmasıyla başlayan tartışmaya tarihçiler ve İngiltere’de eğitim gören pilotların yakınları da katıldı. Türk pilotların Berlin’i ya da başka noktaları bombaladıklarıyla ilgili iddia hâlâ bir muamma. Ancak savaş sırasında Londra’daki Cranwell Kraliyet Hava Kuvvetleri Okulu’nda eğitim gören Türk pilotlarla ilgili flu ayrıntılar yayınlanan günlüklerle daha belirgin bir hale geliyor.

3.5 aylık zorlu yolculuk

1943’le 1945 arası Cranwell ve Torquay’da eğitim gören Hava Teğmen Canip Orhun’un hatıraları gölgede kalmış bir döneme ışık tutuyor. Canip Orhun “Cranwell Hatıraları, Bir Havacı Teğmenin Güncesi” adıyla yazdığı kitapta Brookwood’ta yatan şehit havacıların, eğitimlerin, kahraman Türk pilotlarının başarılarını ve hüzünlü öykülerini anlatıyor. Öğrenciyken İngiltere’ye gidecek isimler arasına seçilen Canip Orhun, Üsteğmen Safa Poyraz yönetimindeki 29 arkadaşı ile birlikte 1 Mart 1943’te Ankara’dan trenle yola çıkıyor. 31 kişilik ekip yola çıkışlarından tam 3.5 ay sonra İngiltere’ye varıyor. İşte günlükten satırbaşları.

Bir gecede 30 ton bomba

Canip Orhun, Londra’da karşılaştığı ilk bombalamayı şöyle anlatıyor:

14 Birinci Teşrin (Ekim) 943

“Londra’da bulunduğumuzun son gecesi. İlk defa Alman bombardımanı görmüştüm. İki saat sürdü alarm. Güzel mehtaplı bir geceydi. Ertesi sabah çıkan gazeteler 15’e yakın tayyarenin Londra’yı 30 ton bomba ile hasara uğrattıklarını ve üçünün de topçu tarafından düşürüldüğünü yazıyordu.”

‘Kalbimin sesini duymuyorum’

Canip Orhun’u en çok üzen haberler ise arkadaşları Fethi Ang ve Emin Dönmez’in şehadeti olmuş.

Oldukça üzüntüyle yazılan satırlardan Canip Orhun’un ne kadar etkilendiğini anlamak mümkün.

23/24 Eylül 1944 gecesi

“Arkadaşlarım gece uçuşuna başladılar, ben ve Yusuf uçuşumuzu tamamladığımız için Sleaford’ta Lena’nın evinde kaldık. Sabah Cranwell’e giderken içime ani bir his saplandı. Nihayet eve geldik. Yusuf, ‘Fethi Ang yatağında yok’ dedi. Vurulmuş gibiydim. Küçük Fethi (Işıklıtepe) bizi yatıştırmaya çalıştı. Sonra ’Ang öldü’ dedi. Donup kalmıştım. Ne yapabilirdim? Kalbimin sesini sanki hissetmez oldum. Yeni yaralananlar gibi yarasının acısını duymaz bir haldeydim.”

25 Ekim 1944 Çarşamba

“Emin Dönmez kardeşimizi bugünün Spitfire’la uçarken kaybettik. Dönmedi. Bir an donup kaldım. Emin! Ölüm bize yakışan bir kelime değil. Parçalandı, aslına döndü. İşte havacı böyle kaybolur. Son defa onu Spitfire’ın içinde gördüm.”

“Vatana dönmeye hazırım”

Canip Orhun yaklaşık 2 yıl süren uçuş eğitiminin ardından, okul yönetimi tarafından tebrik edilerek kendi dönemini Metin Ünalp, şehit Fethi Ang’la birlikte ilk üçte bitirdi. 23 Şubat 1945’te Türkiye’nin 2. Dünya Savaşı’na girdiği haberini Kahire’de National Otel’de alan Canip Orhun eğitimin bitişi ve dönüşünü ise şu satırlarla anlatıyor:

31 Birinci Kanun (Aralık) 1944

“Tabir olarak kanat aldım, her arkadaşım gibi. Nihayet tekamül uçuşumu da 40 saate yakın olarak dün gece bitirdim sayabilirim. Bir seneyi aşan bir müddet zarfında 350 saat uçuşu olan bir pilot olarak vatana dönmeye hazırım.”

“Bu sefer doğru taraftasınız”

Canip Orhun güncesinde birçok pilotun hem yetersizlikleri hem de öldürücü hastalıklardan okuldan ayrıldığını ifade ediyor. Orhun’un İngiliz Bakan Casey ile tanışması ise oldukça dikkat çekici:

7 Temmuz 943, Londra

“Thorton’un götürdüğü Oversea Club samimi ve eğlenceli idi. Bilhassa Ortaşark Nazırı (Ortadoğu Bakanı) Mr. Casey ve General Spiers’e bizi takdim ettiler. Mr. Casey hakkında malumatım yoktu. Ortaşark’ta harp nazırı olup Mr. Churcill’le konuşmak için gelmiş. Tanıştığımız zaman ’Türkiye’de bulunmadım. Lakin Türkleri tanırım. Geçen harpte Gelibolu’da idim, sporcudurlar’ dedi. İlaveten, ’Zarar yok bu sefer doğru tarafı tuttunuz’ demişti.

Canip Orhun kimdir?

1922’de İstanbul’da doğdu. Pertevniyal Lisesi 10. sınıftan ayrılıp Kuleli Askeri Lisesi’ne geçti. 1942’de Harp Okulu’nu bitirdi. Hava Okulu öğrencisiyken gönderildiği İngiltere’de 1943-1944 arasında Torquay ve Cranwell’de King’s College of R.A.F.’de havacılık ve uçuş eğitimi gördü. 1945-1960 arasında Türk Hava Kuvvetlerinin çeşitli kademelerinde görev yaptı; 1956-1958 arasında hava ataşesi olarak Ottowa’da bulundu. 1959’da İzmir Hava Lisesi kurucu komutanlığına atandı. 1960’ta kurmay albay rütbesiyle emekliye ayrıldı. 2002’de İstanbul’da öldü.”

(Vatan)