"SİSTEM DAHA DA GÜÇLENECEK"

 

Yıl sonuna kadar üç ambulans uçak daha sisteme dâhil edilecek

 

Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü Dr. Seracettin Çom, hava ambulans sisteminde şu an 17 adet hava ambulans helikopteri ve 2 adet hava ambulans uçağı ile hizmet verildiğini belirterek, bu yıl içerisinde hizmete girecek 3 adet hava ambulans uçağının daha sisteme dâhil edileceğini söyledi. Mevcut hava ambulans uçakları ve helikopterlerinin bugün için ihtiyaca yetecek düzeyde bulunduğunu söyleyen Çom, sistemin daha da geliştirilmesi yönünde çalışmaların sürdürüldüğünü ifade etti.

 

İki helikopterden filoya

 

Ambulans helikopter hizmetinin ilk olarak 28 Ekim 2008 tarihinde iki helikopter ile başladığını kaydeden Seracettin Çom, bu sayının sürdürülen yoğun çalışmalar neticesinde Mart 2009 tarihine kadar yedi helikoptere, 3 Eylül 2009 tarihinde hizmete alınan 10 adet ambulans helikopter ile de toplam sayının 17 helikoptere ulaştığını ifade etti.

 

Hava ambulansları ile müdahale edilen vakalar

 

Ambulans helikopterler ile müdahale edilen vakalar konusunda da bilgiler veren Seracettin Çom, “Bugüne kadar ambulans helikopterler ile 16 bin 671 saat uçuş yapılarak 8 bin 308 hasta/yaralıya müdahale edilmiştir.

 

Müdahale edilen hastaların yüzde 26’sı kalp-damar sistemi hastalıkları; yüzde 16’sı travma; yüzde 10’u nörolojik hastalıklar; yüzde 10’u yenidoğan hastalıkları; yüzde 5’i kadın-doğum hastalıkları; yüzde 0.72’si organ nakli; yüzde 11’i de diğer vakalardan oluşmaktadır” dedi.

 

Biri turbo jet, diğeri turbo prob olmak üzere iki adet ambulans uçağın ise 16 Nisan 2010 tarihinde hizmete girdiğini söyleyen Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdür Çom, bugüne kadar ambulans uçakların 3 bin 257 saat uçarak bin 97 hasta ve yaralıyı taşıdığını ifade ederek, “Taşınan hastaların yüzde 15’i kalp-damar sistemi hastalıkları; yüzde 14’ü yenidoğan hastalıkları, yüzde 12’si nörolojik hastalıklar, yüzde 9’u travma, yüzde 8’i organ nakli, yüzde 11’i de diğer vakalardan oluşmaktadır.

 

Hava ambulans uçakları ile yurt dışından Türkiye’ye 74 vaka taşınmış olup, Türkiye’den yurt dışına ise 6 vaka taşınmıştır” diye konuştu.

 

15 ilde 17 helikopter

 

Ambulans helikopter ve uçakların bugün için kiralama yoluyla temin edildiğini, 24 saat gece ve gündüz Sağlık Bakanlığına ait olarak kullanıldığını söyledi. Bu araçların Türkiye’nin coğrafi yapısı ve ulaşım şartları, nüfus yoğunluğu, hâkim meteorolojik şartlar ve stratejik bölgeler göz önüne alınarak ambulans helikopterler için konuşlanma yerleri tespit edildiğini ifade eden Çom, şu anda toplam 15 ilde olmak üzere, Ankara ve İstanbul’da iki adet, Çanakkale, Bursa, İzmir, Antalya, Afyon, Adana, Kayseri, Konya, Diyarbakır, Van, Erzurum, Trabzon ve Samsun’da ise birer adet  olmak üzere toplamda 17 adet ambulans helikopter pisti ile sistemin  işler hale getirilerek, vatandaşın hizmetine sunulduğunu söyledi.

 

İllere göre vaka sayısı

 

Ambulans helikopter ve uçaklarla Türkiye’nin çeşitli illerinden nakledilen vaka sayıları ile ilgili bilgiler veren Seracettin Çom, “ Konuşlanılan illerden Çanakkale’de 389, Bursa’da 523, İzmir’de bin 158, Antalya’da 898, Afyon’da 318, Adana’da 246, Kayseri’de 554, Konya’da 433, Diyarbakır’da 673, Van’da 352, Erzurum’da 460, Trabzon’da 113, Samsun’da ise 254 vaka nakledilmiştir.

 

Her iki ambulans uçak da Ankara Esenboğa Hava Meydanı’nda konuşlanmıştır. 2011 yılı ikinci yarısından itibaren hizmete girecek ambulans uçaklardan biri İzmir, diğeri Gaziantep, üçüncüsü ise Ankara’da konuşlanacaktır” diye konuştu.

 

Türkiye genelinde 18 hastanenin ruhsatlı pisti bulunuyor

 

Hava ambulans uçak ve helikopterlerde biri doktor diğeri yardımcı sağlık personeli (paramedik, ATT, hemşire) olmak üzere iki kişilik tıbbi ekibin görev yaptığını söyleyen Çom, Türkiye’de 18 hastanede hava ambulansların inişine müsait Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından onaylanmış işletme ruhsatlı iniş pisti bulunduğunu söyledi. Çom bu helikopter pistlerinin Ankara, İstanbul, Çanakkale, İzmir, Antalya, Konya, Diyarbakır, Erzurum, Samsun ve Kayseri’de bulunduğunu, ayrıca Adana, Trabzon, Bursa ve Afyon il sağlık müdürlüklerinin kullanımında olan 4 adet Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü onaylı, işletme ruhsatlı heliport bulunduğunu kaydetti.

 

Hava ambulanslarının tıbbi ve teknik donanımları

 

Genel Müdür Seracettin Çom, hava ambulans helikopterleri ve ambulans uçakların teknik özellikleri konusunda da bilgiler verdi. “Çift motorlu, dört palli, 0-5 yaş arası, 2 saat 30 dakika havada kalabilen, emniyet gerekçesiyle çift pilotla kullanılan, 110 Knot (200 km) sürate sahip, 25 m’ye 25 m ebadında düz zemine inebilen, 20 bin feet irtifaya çıkabilen ve yakıt ikmali yapmadan 400 km mesafeye kadar hasta/yaralı taşıyabilme özelliğine sahip.

 

Hava ambulans uçaklarından turbo jet uçağın menzili 5 bin km, hızı ise 800 km. 41 bin feet irtifaya kadar çıkabilen uçağın havada kalış süresi 5 saat.

 

Turbo prob uçağın menzili ise 3 bin km, hızı 580 km, 35 bin feet irtifaya kadar çıkabilen uçağın havada kalış süresi ise 4 saattir.

 

Hava ambulans uçakları yüksek sürat, uzun menzil, yüksek uçuş tavanı ve kabin basınçlarının olması nedeniyle hem ülke içerisinde hem de ülkeler arasında kullanılmaktadır” dedi.

 

Ambulans uçakların ikişer, ambulans helikopterlerin ise birer adet yatarak yoğun bakım şartlarında hasta nakli sağlayan tıbbi cihaz ve donanıma sahip olduğunu sözlerine ekleyen Çom, uçak ve helikopterlerde ventilatör, defibrilatör cihazı, infüzyon pompası gibi ileri yoğun bakım şartlarında bulunması gereken her türlü tıbbi cihaz ve malzeme bulunduğunu, ayrıca yenidoğan vakalarının taşınmasında gerekli olan kuvöz ve yenidoğan ventilatörü gibi malzemelerin de uçak ve helikopterlerde mevcut olduğunu ifade etti.

 

Görevli tüm personel eğitimden geçiyor

 

Hava ambulans medikal ekiplerinin sürekli olarak eğitimden geçirildiklerini söyleyen Çom, bu ekiplerin temel yaşam destek eğitimi, travma resüsitasyon eğitimi, erişkin ileri yaşam destek eğitimi, çocuk ileri yaşam destek eğitimi ve havacılık tıbbı eğitimi aldıklarını söyledi.

 

Hava ambulansları pilotlarının da 6 ayda bir operasyon prosedür kontrolünden geçirildiğini ifade eden Çom, pilotlara yılda bir defa yenileme eğitimi yaptırıldığını, yine yılda bir uçuş ekibi koordinasyon eğitimine tabi tutulduklarını ve 3 yılda bir ilk yardım eğitimi aldıklarını kaydetti.

 

Yeniden canlandırmadan doğuma

 

Bugüne kadar hava ambulanslarında uçuş esnasında yeniden canlandırmadan doğuma kadar her türlü tıbbi acil müdahalenin eksiksiz olarak uygulandığını sözlerine ekleyen Genel Müdür Çom, ambulans helikopterlerin toplam uçuş maliyetinin saatlik 4 bin 995 avro, ambulans uçakların toplam uçuş maliyetinin saatlik jet uçağı için 3 bin 485 avro, turbo prob uçak için ise bin 995 avro civarında olduğunu ifade etti.

 

 

 

Hava ambulansı talebi için şartlar ve endikasyonlar

 

Sağlık Bakanlığı Operasyon Merkezine gelen hava ambulans taleplerinin 21 Nisan 2010 tarihinde Sağlık Bakanlığının yayımladığı “Ambulans Hava Aracı İşletilmesine Dair Esaslar” konulu Genelge doğrultusunda değerlendirildiğini ve uygun olan tüm vakalarda görevlendirilme yapıldığını sözlerine ekleyen Çom, Genelge’de belirtilen endikasyonların genel olarak; kara ambulansı ile olay yerine ulaşma süresinin 30 dakika veya daha uzadığı durumlar; arazi ve iklim şartlarının kara yolu ile hastaya ulaşımı zorlaştırdığı veya engellediği durumlar; hastanın kara yolu ile uygun bir sağlık kuruluşuna götürülmesi için geçecek zamanın hastanın hayatta kalması veya sakat kalması açısından tehdit oluşturduğu durumlar; afet veya olağan dışı durumlar; adalardan veya deniz üzerinden hasta nakli gereken durumlar; olay yerine sağlık personelinin hızlı bir şekilde nakli gereken durumlar; aynı anda birden fazla hasta/yaralının taşınması gereken durumlar; yurt içi ve yurt dışına personel, hasta/yaralı veya tıbbi malzeme ve ekipman nakli gerektiği durumlar; yurt dışından ülkemize hasta nakli yapılacağı durumlar; organ, organ nakli yapılacak hasta veya organ nakli ekibinin taşınması gerektiği durumlar; salgın vb. durumlarda aşıların ihtiyaç bölgelerine soğuk zincir şartlarında taşınması gereken durumlar, acil ihtiyaç durumlarında kan ve kan ürünlerinin nakli gereken durumlar; hastanın acil müdahalesi ve stabilizasyonu bir sağlık merkezinde yapıldıktan sonra ileri tetkik ve tedavisinin yapılabilmesi için nakli zorunlu olan hastalar; erişkin ve çocuk hastaların acil müdahalesi ve stabilizasyonu yapıldığı halde ve yoğun bakım ihtiyacı gerektiren durumlarda hastanın bulunduğu ilde veya bölgede yoğun bakımlarda yer bulunamadığı durumlar; yoğun bakım koşullarında izlenmesi gereken yenidoğanların, yenidoğan yoğun bakım ünitelerine nakli gereken durumlar olduğunu söyledi.

 

Hava ambulansı görevlendirme kriterleri

 

Genelge’de hastanın klinik durumuna göre hava ambulansı görevlendirme kriterlerinin de açıkça belirtildiğini ifade eden Çom, “Bilinç kapalı veya bilinç durumu giderek bozuluyor ise; sistolik kan basıncı 90 mmHg’nın altında ise; çocuk için yaşa uygun kan basıncı değerlerinin altında ise; solunum hızı dakikada 10 defadan az ya da 30 defadan çok ise; çocuk için yaşa uygun solunum değerlerinin üzerinde veya altında ise; Glasgow koma skoru erişkinlerde 10’un, çocuklarda 12’nin altında ise; solunum arresti veya apne varsa; travma skoru erişkinlerde 12’nin, çocuklarda 8’in altında ise; göğüs, karın, baş, boyun ya da kasıklarda açık yaralanma varsa; progresif şoka götüren kırıklar varsa (iki ya da daha fazla uzun kemik kırığı veya pelvis kırığı); el, ayak veya uzuv kopması; nörolojik bulgu veren spinal yaralanma; suda boğulmalar; multitravmalı hastalar; fibrinolitik tedavi gerektiren vasküler olaylar ve akut koroner sendrom gibi durumlarda hava ambulanslarımız görevlendirilmektedir” dedi

 

Hava ambulansı kullanılamayan özel durumlar

 

Bazı durumlarda ise uçuş ve can güvenliği açısından hava ambulansı ile hasta naklinin uygun olmadığını söyleyen Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü Seracettin Çom, sözlerini, “Müdahale edilmemiş pnömotoraks, pnömomediastinum, pnömokranium, gazlı gangren gibi hastanın sağlığı açısından uçuşuna mani durumlar, hava ambulanslarının inmesine uygun alan bulunmayan veya güvenlik gibi nedenlerden dolayı izin verilmeyen yerler için gelen çağrılar, dekontaminasyon yapılmamış, radyoaktif/kimyasal kontamine hastalar ile davranış bozukluğu ve şiddete başvurabilecek psikiyatrik hastalar hava ambulansları ile nakledilememektedir” diyerek tamamladı.

Zaman