Boeing 757’lere Motor Şoku

Son zamanlarda art arda meydana gelen kaza ve kırımların havacılığa olan güveni sarsıp sarsmayacağı tartışılırken, diğer yandan kazaların sebebini anlamak ve engellemek için yüksek eforlu çabalar sarfediliyor. Bir kaç ay önce ABD’de meydana gelen bir Boeing 757-232 kırımının sonuçları gecikmeden geldi. Arızanın kaynağındaki kırılmaların neden gerçekleştiği tam olarak aydınlığa kavuşmasa da önleyici tedbirler ve sebebi anlamaya yönelik işlemler belirlenmiş durumda.

Ne olmuştu?

Delta Airlines’a ait 624 uçuş numaralı bir Boeing 757-232, 6 Ağustos tarihinde Las Vegas’taki McCarran Havalimanı’nda kalkış müsadesi almış, pistte kalkmak üzere hızlanırken sağ motordan gelen patlama sesi sonrasında motorun güç kaybettiğini farkederek kalkışı iptal etmişti. Kırım incelemelerini gerçekleştiren NTSB kırım raporunu nihayet geçtiğimiz hafta yayınladı. Sözkonusu rapor, olayın senaryosunu gözler önüne sererken hem Boeing 757’lere yüklü olan PW2037 motorunun üreticisi Pratt & Whitney’e, hem de FAA’e çeşitli sorumluluklar yükledi.

Motorun başına gelenler

NTSB’nin ilk kırım incelemesi sonucunda motorun düşük basınç türbini (LPT) ve yüksek basınç türbini (HPT) doğrultularında bulunan dış kabuğunda bir kaç delik olduğu, 2. aşama türbin jantı dişlerinden bir kaçının (2nd. Stage Turbine Hub Lugs) da eksik olduğu –muhtemelen bu delikler de koparak kaçan bu dişlerden kaynaklanıyor- tespit edildi. Buna ek olarak türbin bıçaklarından bir kısmında çatlak tespit edilirken, hatta bir bıçağın da tamamen kayboluğu kayda geçildi. Daha sonra gerçekleştirilen 2. aşama türbinin ayrıntılı incelemesi sonucunda bıçaklardan 11’inde gözle görülür derecede çatlaklar meydana geldiği gözlendi.

Manuel güncellemesi sorunu çözmedi

Bunun üzerine daha önceki PW2037 kayıtlarını inceleyen NTSB, yakın zamanda American Airlines’tan olmak üzere 4 motorun overhaul’u sırasında benzer bulgulara rastlandığına erişti. Her ne kadar Pratt & Whitney firması motorun overhaul manueline 2006 yılında söz konusu bulguların varlığının araştırılması adına bir sayfa eklese de sorunun derinlemesine bir çözüme ulaşmadığı böylelikle anlaşılmış oldu. Zira Delta Airlines ve American Airlines firmaları sorun yaşadığı bu motorlara manuele eklenen yeni prosedürü uygulamamıştı, çünkü manuelin zamanlamayla ilgili yönergesine göre son overhaul üzerinden yeteri kadar zaman geçmemişti.

Boeing 757 operasyonları durabilir

Dişlerin niçin koptuğunun sebebi tam olarak anlaşılmış değil, ancak NTSB, Delta’ya ait uçağın overhaul’u üzerinden 10880 saat –ya da 4392 sefer- geçmiş olmasına dayanarak FAA’den şöyle bir ricada bulunuyor:

1. Son overhaul’u üzerinden bu süre ya da sefer sayısı geçmemiş tüm Boeing 757’lerin operasyonu durdurularak motorlarının ikinci aşama türbin jantının dişlerinin bu bulgunun varlığı için incelemeye alınması.
2. Sorun anlaşılana kadar belli bir periyotta bu bakımların tekrarlanması

FAA’in bu konuda bir AD yayınlaması bekleniyor. Henüz NTSB’ye bu konuda yeteri kadar destek olmayan Pratt & Whitney’in de araştırmaya daha büyük destek vermesi bekleniyor. Türkiye’deki havayolu firmalarının da filolarında bulunan Boeing 757’lerin yakın zamanda plansız bir bakıma girmesi söz konusu.

Güvenlik krizi söz konusu değil

Her ne kadar motor susması birinci dereceden bir emercensi oluşturmasa da, motorda açılan delikler yüzünden meydana gelecek sızıntı ya da yangınlar uçuş güvenliğini büyük ölçüde tehlikeye atıyor. Dişlerdeki kopmaların sebebi anlaşılana kadar ne NTSB, ne P&W, ne de FAA rahat uyuyamayacak gibi görünüyor. Zira şunu da hatırlatmak gerek ki bu cümleler yolcuları korkutmasın. Yıllardır semalarda olan Boeing 757’lerin bu kaynaklı bir kazası henüz kayda geçmiş değil. Kırımlar ise tek bir yaralıya bile sebep olmuş değil. Pilotların bu gibi durumlara hazırlıklı olması ve NTSB’nin isteği üzerine gerçekleştirilecek değişikliklerle, sözkonusu parçalar periyodik olarak bakımdan geçirildiği müddetçe, güvenle söyleyebiliriz ki  bu tip arızalara rastlanılmayacaktır.

Sevgi, saygı ve selamlar...

Tevfik UYAR